دلیل شوک سپتیک چیست ؟

می توانید تصور کنید که یک عفونت ساده بتواند کل بدن شما را به آشوب بکشاند؟ باید بگوییم که شوک سپتیک، یک تهدید جدی و کشنده است که در آن، بدن به جای پاسخ دفاعی به عفونت، در عوض مبارزه با عامل بیماری‌زا، به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. این وضعیت خطرناک،  منجر به نارسایی اندام‌ها و حتی مرگ می شود.
در این مقاله، به دنیای پیچیده شوک سپتیک قدم خواهیم گذاشت. خواهیم دید که چه عواملی باعث ایجاد این وضعیت می‌شوند، چگونه می‌توان علائم آن را تشخیص داد و چه روش هایی برای پیشگیری و درمان آن وجود دارد. با ما همراه باشید تا با این بیماری بیشتر آشنا شوید و اطلاعاتی کسب کنید که می‌تواند زندگی شما یا عزیزانتان را نجات دهد.
در این مقاله خواهید خواند:
●    شوک سپتیک چیست و چگونه رخ می‌دهد؟
●    چه کسانی در معرض خطر ابتلا به شوک سپتیک هستند؟
●    انواع شوک سپتیک را بشناسیم!
●    علائم هشداردهنده شوک سپتیک کدامند؟
●    عوارض شوک سپتیک چیست؟
●    چگونه می‌توان از شوک سپتیک پیشگیری کرد؟
●    درمان شوک سپتیک چگونه انجام می‌شود؟
●    شوک سپتیک در بارداری

شوک سپتیک چیست؟

شوک سپتیک یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که در اثر پاسخ شدید بدن به عفونت ایجاد می‌شود و همانطور که در مقدمه گفتیم، این شوک می‌تواند کشنده باشد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به شوک سپتیک هستند؟

شوک سپتیک یک وضعیت جدی است که امکان دارد برای هر کسی رخ دهد، اما برخی افراد به دلیل شرایط خاص، بیشتر در معرض خطر ابتلا به شوک سپتیک هستند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:

●    سالمندان

 از آنجا که سیستم ایمنی بدن با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود؛ افراد مسن بیشتر در معرض عفونت قرار دارند.

●    نوزادان و کودکان

 به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن نوزادان و کودکان هنوز در حال تکامل است؛ آن‌ها نسبت به عفونت‌ها حساس‌تر هستند.

●    افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای

 افرادی که بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان و بیماری‌های کلیوی دارند، بیشتر در معرض خطر می باشند.

●    بیماران با سیستم ایمنی ضعیف

 بیمارانی که به دلایلی مانند مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، شیمی درمانی یا پیوند عضو، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

●    بیماران بستری در بیمارستان

 بیمارانی که در بیمارستان بستری هستند، به خصوص افرادی که جراحی‌های بزرگ انجام داده‌اند یا کاتتر یا لوله‌های تنفسی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت و در نتیجه شوک سپتیک می باشند.

●    زنان باردار

 زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی،کاندیدای خطر ابتلا به عفونت هستند.

●    افراد دچار سوختگی‌ شدید یا تروما

 این افراد به دلیل آسیب به پوست و بافت‌های بدن، بیشتر در معرض خطر عفونت می باشند.
علاوه بر موارد فوق،عوامل دیگری خطر ابتلا به شوک سپتیک را افزایش میدهند.ضعف عمومی بدن که در اثر تغذیه نامناسب، کمبود خواب و استرس، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهند.همچنین استفاده طولانی مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به مقاومت باکتریایی منجر شود و درمان عفونت‌ها را دشوارتر کند.اگر شما یا یکی از عزیزانتان در گروه‌های پرخطر قرار دارید، بسیار مهم است که با علائم شوک سپتیک آشنا باشید و در صورت مشاهده هرگونه علائم، فوراً درخواست اعزام پزشک به منزل کنید.

انواع شوک سپتیک

شوک سپتیک یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و انواع شوک سپتیک بر اساس مراحل پیشرفت بیماری طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی به ویزیت متخصص داخلی در منزل کمک می‌کند تا درمان مناسب را برای هر بیمار انتخاب کند.

مراحل شوک سپتیک

1.    مرحله اولیه

در مرحله اولیه شوک سپتیک،عفونت وجود دارد اما بدن هنوز قادر به مقابله با آن می باشد و علائم معمولاً شامل تب، لرز، افزایش ضربان قلب و تنفس سریع می‌باشد.

ضربان قلب نرمال

2.    مرحله هایپردینامیک 

در این مرحله بدن سعی می‌کند با افزایش جریان خون به اندام‌ها به عفونت پاسخ دهد و علائم شامل افزایش دمای بدن، افزایش ضربان قلب، تنفس سریع می باشد.

3.    مرحله هیپودینامیک 

در مرحله هیپودینامیک،بدن دیگر قادر به حفظ فشار خون نیست و اندام‌ها به دلیل کاهش خون‌رسانی شروع به نارسایی می‌کنند و علائم آن شامل کاهش فشار خون ، کاهش ادرار، و کاهش سطح هوشیاری می‌شود.
شوک سپتیک بر اساس عامل ایجاد کننده  نیز اتفاق می افتد. شوک سپتیک ناشی از باکتری‌های گرم منفی، شایع‌ترین نوع شوک سپتیک است و معمولاً توسط باکتری‌هایی مانند اشریشیا کلی و سودوموناس ایجاد می‌شود.
شوک سپتیک ناشی از باکتری‌های گرم مثبت هم وجود دارد که توسط باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک اورئوس و استرپتوکوک پنومونیه بروز می کند‌.شوک سپتیک ناشی از قارچ‌ها کمتر شایع است و معمولاً در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهد و در نهایت باید به شوک سپتیک ناشی از ویروس‌ها اشاره کرد و در این مورد نادر، ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث شوک سپتیک شوند.

علل ایجاد شوک سپتیک

شوک سپتیک به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. 

●    عفونت

هر کدام از عفونت‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی یا انگلی می توانند دلیلی برای بروز شوک سپتیک شوند. 

●    جراحی

 جراحی‌های بزرگ و تروما از جمله عواملی هستند که خطر ابتلا به عفونت و در نتیجه شوک سپتیک را افزایش می دهند.

●    ضعف سیستم ایمنی

 افراد مسن، نوزادان، بیماران سرطانی و افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند،به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدنشان، در معرض خطر بیشتری هستند.

●    بیماری‌های مزمن

 بیماری‌های مزمن مانند دیابت ، بیماری‌های قلبی و ریوی خطر ابتلا به شوک سپتیک را افزایش می دهند.

علائم هشداردهنده شوک سپتیک کدامند؟

علائم شوک سپتیک می‌توانند به سرعت پیشرفت کنند و شامل موارد زیر باشند:

●    تب یا لرز

 معمولا تب و لرز نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن هستند.

●    تند شدن تنفس

 با تنفس سریع، بدن سعی می‌کند اکسیژن بیشتری به بافت‌ها برساند.

●    تپش قلب سریع

 قلب نیز سعی می‌کند خون بیشتری را به بافت‌ها پمپاژ کند.

●    کاهش فشار خون

 کاهش جریان خون به اندام‌ها می‌تواند باعث آسیب به اندام‌ها شود.

●    گیجی یا خواب آلودگی

 کاهش اکسیژن رسانی به مغز می‌تواند باعث گیجی و خواب آلودگی خواهد شد.

●    کاهش ادرار

 کاهش ادرار در پی کاهش جریان خون به کلیه‌هارخ می دهد.

●    تغییر رنگ پوست

پوست رنگ پریده، کبود یا لکه‌دار از نشانه های شوک سپتیک  به شمار می آید.

عوارض شوک سپتیک

همانطور که گفتیم شوک سپتیک می‌تواند عوارض جدی و حتی کشنده‌ای داشته باشد، از جمله آن می‌توان به نارسایی چند اندام اشاره کرد. نارسایی کلیه‌ها، کبد، ریه‌ها و قلب در اثر بروز شوک سپتیک، دور از انتظار نخواهد بود.
تشکیل لخته‌های خون در رگ‌های خونی نیز می‌تواند منجر به انسداد رگ‌ها و آسیب به اندام‌ها شود.همچنین گسترش عفونت در خون به سرعت به سراسر بدن از نشانه های شوک سپتیک  است. گاهی این شوک می‌تواند منجر به مرگ نیز شود‌ 

راه‌های پیشگیری از شوک سپتیک

شوک سپتیک یک وضعیت اورژانسی جدی است، اما با اتخاذ برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد.رعایت بهداشت فردی از مهم‌ترین راه های پیشگیری از بروز شوک سپتیک است.شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون، به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت نیز نباید فراموش شود. از دیگر اقدامات پیشگیرانه می‌توان به دریافت واکسن‌های روتین مانند آنفلولانزا و پنوموکوک اشاره کرد زیرا از ابتلا به عفونت‌های جدی جلوگیری می کند.باید توجه داشت که هرگونه زخم یا بریدگی باید به سرعت تمیز شده و پانسمان شود تا از ابتلا به عفونت آن جلوگیری گردد.رعایت بهداشت و مراقبت از کاتترها و لوله‌های داخل وریدی نیز بسیار مهم است‌ و در صورت بروز هرگونه علائم عفونت مانند تب، لرز، قرمزی و تورم، باید فرد به پزشک مراجعه کند و دوره درمان با آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک را کامل کند. کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های کلیوی می‌تواند خطر ابتلا به شوک سپتیک را افزایش دهند.
باید توجه داشت که در صورت بروز علائمی مانند تب بالا، لرز، تنگی نفس، درد شکم، کاهش ادرار یا گیجی، به سرعت باید با همراه طب تماس بگیرید و پرسنل درخواست ویزیت متخصص عفونی در منزل را بکنید تا پزشک در سریع ترین حالت ممکن به منزل شما می آید و بیماری را ویزیت میکند.

درمان شوک سپتیک

شوک سپتیک به دلیل اورژانسی بودن و حساسیتش، نیازمند درمان فوری و تخصصی در بیمارستان است. هدف از درمان، کنترل عفونت، بهبود گردش خون و جلوگیری از آسیب به اندام‌ها است.
درمان شوک سپتیک شامل موارد زیر می باشد:

●    آنتی‌بیوتیک‌های قوی

 برای مبارزه با عفونتی که عامل شوک می باشد، پزشکان معمولاً از آنتی‌بیوتیک‌های قوی استفاده می‌کنند. نوع آنتی‌بیوتیک تجویز شده بستگی به نوع باکتری یا میکروارگانیسم عامل عفونت دارد.

●    تزریق آمپول

 برای افزایش حجم خون و بهبود فشار خون، به بیمار آمپول تزریق می‌شود که برای این کار تزریقات در منزل هم پیشنهاد خوبیست . این کار به بهبود گردش خون در اندام‌ها کمک می‌کند.

●    داروهای وازوپرسور

 این داروها باعث می شود تا رگ‌های خونی تنگ شده و به افزایش فشار خون کمک می‌کنند.

●    پشتیبانی تنفسی

 در صورتی که بیمار دچار مشکل تنفسی شود، به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز خواهد داشت.

●    درمان حمایتی

 علاوه بر درمان‌های فوق، درمان‌هایی مانند کنترل قند خون ، تنظیم دمای بدن و جلوگیری از لخته شدن خون نیز انجام می‌شود.

●    درمان علت زمینه‌ای

 اگر بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری قلبی باعث شوک سپتیک شده باشد، درمان این بیماری‌ها نیز ضروری است.
مهمترین نکته در درمان شوک سپتیک، سرعت عمل است. هرچه درمان زودتر شروع شود، احتمال بهبودی بیمار نیز بیشتر خواهد بود.