این روزها افراد زیادی هستند که از مشکلات قلبی به ویژه نارسایی قلبی رنج می برند.نارسایی قلبی در واقع یک بیماری مزمن است که در آن قلب قادر به پمپاژ خون کافی برای تأمین نیازهای بدن نیست. این بیماری میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جدی و حتی مرگباری را به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف نارسایی قلبی از جمله علل، علائم، تشخیص، درمان و عوارض آن خواهیم پرداخت. همچنین، به اهمیت تغییر سبک زندگی و نقش آن در کنترل و مدیریت این بیماری اشاره می کنیم. با ما همراه باشید تا اطلاعات جامع و جامعی در مورد نارسایی قلبی کسب کنید.
نارسایی قلبی چیست؟
زمانی که قلب نمی‌تواند خون را به اندازه کافی به بدن پمپاژ کند، دچار نارسایی می شود و در اینصورت اکسیژن و مواد مغذی کافی به اندام‌ها نمی رسد و عملکرد آنها دچار اختلال می شود.
چگونه نارسایی قلبی بوجود می‌آید؟
دلایل متعددی برای نارسایی قلبی وجود دارد، از جمله:
● بیماری‌های قلبی
بیماری عروق کرونر، حمله قلبی، کاردیومیوپاتی و بیماری‌های دریچه‌ای قلب
● فشار خون بالا
یکی از عواملی که باعث ضعیف شدن قلب و نارسایی آن می شود، بالا بودن فشار خون است.
● بیماری‌های دیگر
دیابت، چاقی، بیماری تیروئید و برخی عفونت‌ها نیز از دلایل بروز نارسایی قلب در بیماران است.
علائم نارسایی قلبی چیست؟
لازم به ذکر است که علائم نارسایی قلبی در همه افراد یکسان نیست و بسته به شدت بیماری و نوع آن متفاوت می باشد. برخی از علائم شایع عبارتند از تنگی نفس به‌خصوص هنگام فعالیت فیزیکی یا در هنگام دراز کشیدن. احساس خستگی مفرط در انجام کارهای روزمره، ورم پاها، مچ پا و شکم و تجمع مایع در بدن ،سرفه خشک به‌خصوص در هنگام شب،کاهش اشتها و وزن کم کردن، تپش قلب و سرگیجه و سبکی سر از دیگر نشانه های نارسایی قلبی هستند.
پزشک چگونه نارسایی قلبی را تشخیص می دهد؟
پزشک متخصص قلب و عروق معمولاً با استفاده از روش هایی که ترکیبی از معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی، انجام آزمایش‌ها و مطالعات تصویربرداری است، نارسایی قلبی بیمار را تشخیص می دهد. مراحل تشخیص نارسایی قلبی معمولاً به شرح زیر است:
1. معاینه فیزیکی
ویزیت متخصص قلب در منزل با استفاده از گوشی پزشکی به قلب و ریه‌های بیمار گوش داده تا صداهای غیر طبیعی را تشخیص دهد. همچنین، پزشک پاها، شکم یا ریه‌ها را از لحاظ تورم بررسی می کند.
2. سابقه پزشکی
پزشک بعد از معاینه در مورد علائم بیمار، سابقه بیماری‌های قبلی، داروهایی که بیمار مصرف می‌کند و عوامل خطر مانند فشار خون بالا، دیابت و چاقی سوال خواهد کرد.
3. الکتروکاردیوگرام
زمانی پیش می آید که پزشک با استفاده از الکتروکاردیوگرام، فعالیت الکتریکی قلب را بررسی کرده تا به تشخیص ریتم‌های غیر طبیعی قلب دست یابد.
4. اکوکاردیوگرافی
پزشک با اکو از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌کند و اندازه قلب، ضخامت دیواره‌ها و عملکرد دریچه‌های قلب را ارزیابی می کند.
5. رادیوگرافی قفسه سینه
این آزمایش اندازه قلب و ریه‌ها و وجود مایع در ریه ها را نشان‌می دهد.
6. آزمایش خون
گاهی پزشک، آزمایش در منزل را برای بررسی سطح برخی از مواد شیمیایی در خون مانند نشانگرهای قلبی، عملکرد کلیه و تیروئید تجویز می کند.
7. تست ورزش
این تست برای ارزیابی عملکرد قلب در هنگام فعالیت فیزیکی انجام می‌شود.
8. کاتتریزاسیون قلب
در برخی موارد، امکان دارد برای تشخیص دقیق‌تر و ارزیابی عروق کرونر، کاتتریزاسیون قلب انجام شود.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نارسایی قلبی بسیار مهم است. اگر شما علائم نارسایی قلبی را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
عوارض نارسایی قلبی
اگر نارسایی قلبی درمان نشود، میتواند عوارض جدی ایجاد کند، لخته شدن خون از جمله عوارضی است که در پی نارسایی قلبی ایجاد می شود.با بروز نارسایی قلبی،خطر تشکیل لخته خون در قلب و رگ‌ها افزایش یافته و باعث سکته مغزی یا آمبولی می شود.گاهی نارسایی قلبی به آریتمی قلبی که اختلال در ریتم ضربان قلب است، منجر می شود. عوارض دیگری مانند نارسایی کلیه‌ها ، بزرگی کبد، افزایش فشار خون در ریه‌ها نیز در اثر نارسایی قلب ایجاد می شوند.
راه‌های پیشگیری از نارسایی قلبی
از آنجا که قلب عضو مهم و حیاتی هر فرد محسوب می شود و نارسایی قلبی و دیگر مشکلات می تواند عملکرد و فعالیت های فرد را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین بهتر است تا افراد با رعایت نکاتی، تا حد زیادی از بروز نارسایی قلب پیشگیری کنند. در ادامه به ذکر آنها می پردازیم:
● کنترل عوامل خطر
کنترل فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و چاقی
● تغذیه سالم و متعادل
مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف سدیم
● ورزش منظم
انجام ورزش‌های هوازی با مشورت پزشک در منزل
● ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بیماری‌های قلبی است لذا باید ترک آن در اولویت قرار گیرد.
● درمان بیماری‌های زمینه‌ای
درمان به موقع بیماری‌هایی که باعث نارسایی قلبی می‌شوند باید در اولویت قرار گیرد.
نارسایی قلبی چگونه درمان می شود؟
بدیهی است که درمان نارسایی قلبی بسته به شدت بیماری، علت آن و شرایط فردی بیمار متفاوت خواهد بود. هدف از درمان، بهبود عملکرد قلب، کاهش علائم و افزایش کیفیت زندگی بیمار است و درمان‌ها معمولاً ترکیبی از موارد زیر هستند:
● دارودرمانی
داروهایی وجود دارند که برای کاهش فشار خون، کنترل ضربان قلب، تقویت انقباض قلب و کاهش احتقان مایع در بدن جهت درمان نارسایی قلب تجویز می‌شوند.
● تغییر سبک زندگی
کاهش وزن، رژیم غذایی کم‌نمک، ترک سیگار، افزایش فعالیت بدنی و مدیریت استرس نیز از موارد ضروری است که به درمان بیمار کمک می کنند.
● دستگاه‌های کاشتنی
در مواردی از دستگاه‌های ضربان‌ساز و کاردیوورتر-دفیبریلاتور برای تنظیم ریتم قلب و جلوگیری از آریتمی‌های خطرناک استفاده می‌شود.
● جراحی
در موارد شدیدتر، برای تعویض دریچه قلب، ترمیم عضله قلب یا پیوند قلب،جراحی انجام می شود.
انتخاب بهترین روش درمانی توسط پزشک متخصص قلب و عروق بر اساس ارزیابی دقیق وضعیت بیمار انجام می‌شود.
اختلالات در کار و زندگی بیمار
نارسایی قلبی، می تواند بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد.گاهی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی قادر نیستند حتی کارهای ساده‌ای مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا انجام کارهای خانه را انجام دهند.
تنگی نفس بیماران نارسایی قلبی در هنگام خواب میتواند باعث اختلال در خواب آنها شود.همچنین بیماری مزمنی مانند نارسایی قلبی گاهی سبب ایجاد احساس ناامیدی و افسردگی می شود. بیماران ممکن است به دلیل خستگی و تنگی نفس از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خودداری نمایند.
نارسایی قلبی نوزاد
نارسایی قلبی نوزاد یک مشکل جدی در حیطه نارسایی ها و مشکلات نوزادان تازه متولد شده محسوب می شود و حالتی است که در آن قلب به اندازه کافی خون را به بدن نوزاد پمپاژ نمی‌کند. دلایل مختلفی برای این مشکل وجود دارد. نقص‌های مادرزادی قلب، عفونت‌ها، و مشکلات عضله قلب از آن جمله اند. علائم نارسایی قلبی در نوزادان شامل تنگی نفس، تغذیه ضعیف، تعریق زیاد و رنگ پریدگی پوست می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نارسایی قلبی نوزاد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در بهبود کیفیت زندگی نوزاد نقش مهمی ایفا می‌کند.
آیا نارسایی قلبی ارثی است؟
می توان گفت که نارسایی قلبی به طور مستقیم ارثی نیست، اما عوامل ژنتیکی می‌توانند در ابتلا به آن نقش داشته باشند. برخی بیماری‌های قلبی مانند کاردیومیوپاتی هیپرتروفی یا دیلاته که منجر به نارسایی قلبی می‌شوند،دارای پایه ژنتیکی هستند. همچنین، بعضی ژن‌ها، افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا می کنند و این بیماری‌ها عوامل خطر برای نارسایی قلبی هستند. با این حال، عوامل محیطی مانند سبک زندگی، رژیم غذایی و فعالیت بدنی نیز در بروز نارسایی قلبی نقش مهمی ایفا می‌کنند. بنابراین، نارسایی قلبی نتیجه تعامل پیچیده‌ای بین عوامل ژنتیکی و محیطی است.
خطرات نارسایی قلبی در بارداری
نارسایی قلبی در دوران بارداری که دوران حساسی است، عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه دارد. این عوارض به شدت نارسایی قلبی، نوع بیماری قلبی و کنترل آن بستگی دارد.
از آنجا که بارداری باعث افزایش حجم خون و نیاز به اکسیژن می‌شود و می تواند بار اضافی بر قلب وارد کرده و نارسایی قلبی را تشدید کند.نارسایی قلبی در بارداری،خطر تشکیل لخته خون در قلب و رگ‌ها را افزایش می‌دهد و میتواند منجر به سکته مغزی یا آمبولی شود.
زمانی که قلب نتواند خون کافی به جفت برساند، رشد جنین نیز به خطر می‌افتد.یکی از عوارض نارسایی قلبی بر بارداری این است که خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد.در موارد شدید، نارسایی قلبی میتواند خطر مرگ مادر را افزایش دهد.
اگر قلب مادر نتواند خون کافی به جفت برساند، رشد جنین به تأخیر می‌افتد و نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری نارسایی قلبی داشته‌اند، احتمالا با وزن کم هنگام تولد متولد می شوند.همچنین نارسایی قلبی میتواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد که این خود عوارض مختلفی برای نوزاد به همراه دارد.در موارد شدید، نارسایی قلبی میتواند منجر به مرگ جنین در رحم شود.
مراقبت‌های ویژه دوران بارداری برای زنان مبتلا به نارسایی قلبی
زنان باردار مبتلا به نارسایی قلبی باید تحت نظارت دقیق متخصص قلب و زنان باشند.ممکن است نیاز به تغییر دوز یا نوع داروهای قلبی باشد و همچنین فعالیت‌های فیزیکی در این دوران باید محدود شود.ضروری است زایمان در بیمارستانی انجام شود که امکانات مراقبت‌های ویژه برای مادران مبتلا به بیماری قلبی وجود داشته باشد.
مهم است مادران باردار بدانند که اکثر زنان مبتلا به نارسایی قلبی با انجام مراقبت‌های ویژه، می توانند بارداری سالمی داشته باشند و نوزاد سالمی به دنیا آورند.