داروی فنی توئین چیست و چه کاربردی دارد

تشنج تجربه تلخی برای بیماران خواهد بود به خصوص اینکه فرد کنترلی روی آن ندارد.ولی می‌توان از فنی توئین که یک داروی ضد تشنج است، برای کنترل انواع مختلف تشنج، به ویژه تشنج‌های تونیک-کلونیک کمک گرفت.این دارو با تثبیت غشای سلول‌های عصبی و کاهش تحریک‌پذیری آن‌ها عمل می‌کند و به این ترتیب باعث می شود تا از بروز تشنج جلوگیری شود.در این‌مقاله به بررسی ابعاد مختلف این دارو و تاثیر آن بر تشنج، عوارض، اشکال دارویی و تداخلات آن‌می پردازیم. 

موارد استفاده از فنی توئین

فنی توئین دارویی است که برای کنترل انواع تشنج و جلوگیری از حملات مکرر صرع کاربرد دارد. این دارو با کاهش فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز عمل می‌کند و باعث می شود که غشاهای سلول‌های عصبی تثبیت شوند. علاوه بر درمان صرع، فنی توئین برای کنترل دردهای عصبی شدید نیز تجویز می‌شود. همچنین، این دارو در درمان برخی آریتمی های قلبی که به داروهای دیگر پاسخ نمی‌دهند، کاربرد دارد. فنی توئین می‌تواند به صورت خوراکی (قرص، کپسول، سوسپانسیون) و یا تزریقی استفاده شود.

مکانیسم اثر داروی فنی توئین 

فنی توئین بر کانال‌های سدیمی غشای سلول‌های عصبی تاثیر می گذارد و از انتشار بیش از حد پتانسیل‌های عمل جلوگیری می‌کند. که باعث کاهش تحریک‌پذیری نورون‌ها و در نتیجه کاهش احتمال بروز تشنج می‌شود.

عوارض جانبی فنی توئین 

فنی توئین نیز از داروهای دیگر مستثنی نیست و در برخی بیماران عوارضی ایجاد می کند.از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:

●    عوارض خونی

کاهش تعداد گلبول‌های سفید و قرمز خون در اثر مصرف فنی توئین در برخی بیماران دیده می شود. 

●    مشکلات پوستی

راش پوستی، خارش، ریزش مو از عوارض فنی توئین  هستند. 

●    اختلالات گوارشی

 تهوع، استفراغ، کاهش اشتها می‌تواند عوارض فنی توئین باشد.

●    اختلالات عصبی

بیمارانی که فنی توئین مصرف میکنند، ممکن است سرگیجه، خواب‌آلودگی، لرزش را تجربه کنند. 

●    مشکلات قلبی

آریتمی قلبی بر اثر مصرف فنی توئین دور از انتظار نیست. 

●    اختلالات هورمونی

رشد غیر طبیعی مو و همچنین افزایش وزن ممکن است بعد از  مصرف فنی توئین بروز کند. 

نکات مهم در استفاده از فنی توئین

در مصرف فنی توئین باید نکاتی را در نظر گرفت.این دارو باید تحت نظر پزشک در منزل و با دوز مشخص مصرف شود و نباید خودسرانه مصرف آن قطع شود زیرا قطع ناگهانی این دارو می‌تواند باعث تشدید تشنج شود.از آنجا که فنی توئین با بسیاری از داروها تداخل دارد، بنابراین قبل از مصرف هر داروی دیگری، باید به پزشک اطلاع داده شود.همچنین فنی توئین ممکن است باعث ایجاد اختلال در لثه‌ها شود، لذا مراقبت از بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است.مادران باید توجه داشته باشند که مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود.

موارد منع مصرف فنی توئین 

در مواردی پزشک تشخیص می دهد که برخی افراد نباید از فنی توئین استفاده نمایند.به طور مثال افرادی که به فنی توئین یا سایر داروهای مشابه حساسیت دارند و یا برخی بیماران که از ناراحتی قلبی رنج می برند، کاندیدای مناسبی برای مصرف فنی توئین نیستند. علاوه بر موارد مذکور، بیمارانی که مبتلا به اختلالات کبدی و کلیوی شدید هستند، نباید فنی توئین استفاده نمایند و در صورتی که فرد به این بیماری ها مبتلاست باید پزشک را مطلع سازد. 

مقدار و روش مصرف داروی فنی توئین

مقدار و روش مصرف دقیق داروی فنی توئین برای هر فرد متفاوت است و توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود. عواملی مانند سن، وزن، نوع و شدت بیماری، و پاسخ بدن به دارو در تعیین دوز آن موثر است. 

عوامل موثر بر مقدار مصرف

سن و وزن بیمار از جمله عواملی است که پزشک هنگام تجویز دارو در نظر می گیرد. کودکان و افراد مسن معمولاً به دوزهای کمتری نیاز دارند.عامل بعدی نوع تشنج است‌.نوع تشنجی که بیمار به آن مبتلا است، بر انتخاب دوز موثر است.همچنین داروهای مصرفی که ممکن است با فنی توئین تداخل داشته باشنددر تعیین میزان دوز مصرفی و یا حتی عدم مصرف فنی توئین نقش تعیین کننده ای دارند. بیماری‌های کبدی و کلیوی نیز از جمله عواملی هستند که بر متابولیسم و دفع دارو تاثیر می گذارند و پزشک متخصص باید در هنگام ویزیت فرد مبتلا به  بیماری کبد و یا کلیه، این مورد را در نظر داشته باشد‌ .

روش های مصرف فنی توئین 

فنی توئین معمولاً به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شود. همچنین، ممکن است به صورت تزریقی نیز تجویز شود.معمولا توصیه می شود که قرص‌ها یا کپسول‌ها به طور کامل و همراه با غذا یا شیر مصرف شده تا از تحریک معده جلوگیری شود.برای جذب بهتر دارو، بهتر است در یک زمان مشخص هر روز مصرف گردد و از خرد کردن، جویدن یا باز کردن کپسول‌های طولانی‌اثر خودداری شود. چنانچه پزشک تشخیص دهد که بیمار باید آمپول فنی توئین تزریق کند، فقط کافی است شما با همراه طب تماس بگیرید و درخواست خدمات تزریقات در منزل را پرسنل همراه طب کنید . 

تداخلات دارویی فنی توئین

تا اینجا گفتیم که فنی توئین، دارویی موثر در کنترل تشنج و برخی آریتمی‌های قلبی است ولی نکته قابل توجه این است که این دارو با طیف گسترده‌ای از داروهای دیگر تداخل دارد و این تداخلات می‌تواند باعث کاهش یا افزایش اثر فنی توئین یا داروهای دیگر، و در برخی موارد عوارض جانبی جدی شود.ممکن است این سوال مطرح شود که چرا تداخلات دارویی رخ می‌دهد؟ باید گفت که بسیاری از داروها، از جمله فنی توئین، در کبد متابولیزه می‌شوند. مصرف همزمان چندین دارو بر این فرآیند تاثیر می گذارد و باعث تغییر در غلظت داروها در خون می شود.نکته دیگری که وجود دارد این است که داروها برای انتقال در خون به پروتئین‌ها متصل می‌شوند و چنانچه دو دارو برای اتصال به یک پروتئین رقابت کنند، غلظت آزاد دارو در خون افزایش می یابد و ممکن است عوارض جانبی ایجاد شود.برخی داروها می‌توانند آنزیم‌های کبدی را که مسئول متابولیسم داروها هستند، تحریک کنند.در نتیجه، این کار بر سرعت تجزیه داروها و در نتیجه غلظت آن‌ها در خون تاثیر می‌گذارد.از تداخلات مهم فنی توئین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

●    افزایش سطح فنی توئین در خون

داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول، ایتراکونازول و فلوکونازول، آنتی‌بیوتیک‌ها مانند اریترومایسین و کلاریترومایسین،داروهای ضد ویروسی مانند ریتوناویر،داروهای ضد افسردگی 

مانند فلووکسامین و برخی داروهای ضد تشنج مانند والپروئیک اسید از جمله داروهایی هستند که سطح فنی توئین را در خون افزایش می دهند. 

●    کاهش سطح فنی توئین در خون

داروهایی چون باربیتورات‌ها،کاربامازپین،ریفامپین و برخی داروهای ضد بارداری خوراکی قادرند تا سطح فنی توئین را در خون کاهش دهند. 

●    تغییرات در اثرگذاری داروهای دیگر

فنی توئین میتواند باعث کاهش اثر داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین و داروهای ضد بارداری  خوراکی شود. همچنین امکان دارد عوارض جانبی جدی مانند افزایش خطر بروز تشنج، اختلال در ضربان قلب، آسیب کبدی، راش پوستی و سرگیجه و خواب‌آلودگی برای فرد ایجاد کند. 
تداخلات دارویی فنی توئین می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. بنابراین، بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، مشورت کنید و دستورالعمل‌های پزشک را به دقت رعایت کنید.

اشکال دارویی رایج فنی توئین

●    قرص

 یکی از رایج‌ترین اشکال دارویی فنی توئین، قرص است. قرص‌ها معمولاً با دوزها و پوشش های مختلف برای کنترل آزادسازی دارو در بدن تولید می‌شوند.

●    کپسول

 داروی فنی توئین در داخل یک پوشش کپسولی نیز قرار دارد. کپسول‌ها برای پوشش دادن طعم بد دارو یا برای کنترل آزادسازی دارو در دستگاه گوارش استفاده می شوند.

●    سوسپانسیون

فنی توئین به صورت سوسپانسیون مایع نیز موجود است  و برای بیمارانی که در بلع قرص مشکل دارند، مناسب‌تر است.

●    آمپول

 فنی توئین به صورت آمپول نیز تجویز می شود و عمدتاً برای تزریق وریدی در شرایط اضطراری یا زمانی که درمان خوراکی امکان‌پذیر نیست، کاربرد دارد.
انتخاب شکل دارویی مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای کودکان ممکن است سوسپانسیون یا قرص‌های جویدنی مناسب‌تر باشد و در موارد حاد، تزریق وریدی (آمپول) ضروری به نظر می رسد.همچنین برای بیمارانی که مشکل در بلع دارند، سوسپانسیون یا فرم‌های تزریقی مناسب‌تر هستند.البته پیش می آید که برخی از داروها با اشکال خاصی از فنی توئین تداخل داشته باشند.

شرایط نگهداری داروی فنی توئین

برای نگهداری از فنی توئین ضروری است نکاتی رعایت شود تا اثر پذیری آن با مشکل مواجه نشود‌. توجه داشته باشید که داروی فنی توئین باید در دمای اتاق، دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت نگهداری شود. بهترین دما برای نگهداری فنی توئین بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. این دارو را نباید در فریزر قرار داد و همچنین نباید آن را در مکان‌هایی که در معرض حرارت زیاد مانند نزدیکی اجاق گاز یا بخاری قرار دارند، نگهداری کرد. برای اطمینان از ایمنی و اثربخشی دارو، به تاریخ انقضای درج شده روی بسته‌بندی توجه کنید و از مصرف دارو پس از گذشت تاریخ انقضا خودداری نمایید. همچنین، دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
نکته مهم این است که برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد شرایط نگهداری فنی توئین، همیشه به اطلاعات روی برچسب بسته‌بندی دقت کرده یا با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.