آریتمی قلبی یکی از بیماریهای مربوط به قلب است که فرد دچار نامنظمشدن یا نوسان ضربان قلب میشود. به عبارت دیگر، آریتمی قلبی یعنی ضربان قلبی که طبیعی نیست؛ برای مثال ممکن است ضربان قلب شما زمانی که در حال استراحت هستید، خیلی سریع و غیرطبیعی باشد. آریتمیها از بیضرر تا جدی، با علائم و بدون علائم متغیر هستند. در این مقاله از همراه طب قصد داریم به آریتمی قلبی، علت، علائم، تشخیص و درمان آن بپردازیم.
آریتمی قلبی چیست؟
قلب شما به شیوهای سازمانیافته و بهطور منظم و هماهنگ میتپد. مشکلات مربوط به قسمتهای مختلف قلب یا حتی خونی که قلب شما پمپ میکند، میتواند بر ریتم طبیعی قلب تاثیر بگذارد.
آریتمی قلبی یک ضربان غیرطبیعی قلب است. ضربان نامنظم قلب میتواند در قسمتهای مختلفی از قلب شروع شود و خیلی سریع، خیلی کند یا فقط نامنظم باشد. داشتن یک ریتم طبیعی قلب مهم است؛ زیرا قلب شما مواد مغذی و اکسیژن را از طریق خونی که پمپ میکند به کل بدن میفرستد. آریتمی قلبی در اکثر مواقع مشکلساز نیست اما گاهی ممکن است جدی باشد، در هر صورت بهتر است با گرفتن نوار قلب از علت آن مطمئن شوید. بهجز نوار قلب، خدماتی مثل تست پاپ اسمیر در منزل برای تشخیص بیماریها کاربرد دارد.
انواع آریتمی قلبی
بهطور کلی، آریتمیهای قلبی بر اساس سرعت ضربان قلب، گروهبندی می شوند که با نوار قلب نوع آن قابل تشخیص است. برای تشخیص آریتمی های خطرناک قلبی یا نوع بیخطر آنها، موارد زیر را بررسی کنید.
تاکیکاردی
تاکیکاردی به ضربان قلب سریع گفته میشود که حدودا بیش از 100 ضربه در دقیقه است. انواع تاکیکاردی شامل موارد زیر هستند.
فیبریلاسیون دهلیزی: این نوع آریتمی قلبی شایعترین نوع است و باعث ضربان قلب سریع و ناهماهنگ میشود. فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است موقتی باشد و به خودی خود شروع و متوقف شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید فیبریلاسیون دهلیزی با سکته مغزی مرتبط است.
فیبریلاسیون بطنی: فیبریلاسیون بطنی از آریتمی های خطرناک قلبی بوده که باعث ضربان قلب سریع و نامنظم میشود. درصورت عدمدرمان فوری بهسرعت منجربه ازدستدادن هوشیاری و مرگ ناگهانی میشود. اکثر افراد مبتلا به فیبریلاسیون بطنی یک بیماری قلبی زمینهای یا آسیب جدی دارند.
فلوتر دهلیزی: فلوتر دهلیزی شبیه فیبریلاسیون دهلیزی است اما ضربان قلب در آن منظمتر است.
تاکیکاردی بطنی: تاکیکاردی بطنی، باعث ضربان قلب سریع و نامنظم شده و با سیگنالهای الکتریکی معیوب در بطن شروع میشود. ضربان قلب سریع اجازه نمیدهد بطنها بهدرستی از خون پر شوند، بنابراین قلب ممکن است نتواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند. تاکیکاردی بطنی ممکن است در افرادی که قلب سالمی دارند، مشکلات جدی ایجاد نکند. اما در مبتلایان به بیماریهای مرتبط، یک آریتمی قلبی خطرناک است.
تاکیکاردی فوقبطنی: این اصطلاح گسترده شامل ضربانهای نامنظم قلب است که از بالای بطنها شروع میشود. تاکیکاردی فوقبطنی باعث تپش قلب شده و بهطور ناگهانی شروع و متوقف میشود.
برادیکاردی
برادیکاردی به ضربان قلب آهسته گفته میشود که کمتر از 60 ضربه در دقیقه است. اما ضربان قلب پایین در حالت استراحت همیشه بهمعنای وجود مشکل در بدن نیست.
اگر ضربان قلب شما آهسته است و قلب خون کافی پمپاژ نمیکند، ممکن است به نوعی از برادیکاردی مبتلا شده باشید. انواع برادیکاردی شامل موارد زیر میشود.
سندرم سینوس بیمار: گره سینوسی، سرعت قلب را تنظیم میکند. اگر گره بهدرستی کار نکند، ممکن است ضربان قلب بین خیلی آهسته و خیلی سریع تغییر کند. سندرم سینوس بیمار میتواند ناشی از زخم در نزدیکی گره سینوسی باشد. این زخم سیگنالهای ضربان قلب را کند، مختل یا مسدود میکند و با نوار قلب قابل تشخیص است.
بلوک رسانایی: بلوک مسیرهای الکتریکی قلب میتواند باعث کندشدن یا توقف سیگنالهایی شود که ضربان قلب را تحریک میکنند. برخی از بلوکها ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند اما برخی دیگر ممکن است باعث ردشدن یا کندشدن ضربان قلب شوند.
ضربان قلب زودرس
ضربانهای زودرس قلب، ضربانهای اضافی هستند که در یک زمان اتفاق میافتد. گاهیاوقات در الگوهایی متناوب با ضربان قلب معمولی است. اگر ضربانهای اضافی از بطنها باشد، انقباضات دهلیزی زودرس نامیده میشود. اگر از دهلیزها بیایند، انقباضات بطنی زودرس نامیده میشوند.
در ضربان قلب زودرس ممکن است احساس کنید که قلب شما یک ضربان را از دست داده است یا یک ضربان اضافه دارد. این ضربات اضافی معمولاً نگرانکننده و خطرناک نیستند. بااینحال، ضربان زودرس میتواند باعث ایجاد آریتمی طولانیتر، بهخصوص در افراد مبتلا به بیماری قلبی شود. گاهی اوقات، داشتن ضربانهای بسیار مکرر زودرس بطنی منجربه ضعیفشدن قلب میشود.
چه چیزی باعث ضربان قلب نامنظم میشود؟
آریتمی قلب بهدلایل مختلفی در بدن اتفاق میافتد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم تا بتوانید ریشه این مشکل را پیدا کنید.
- بیماری عروق کرونر
- فشارخون بالا
- اختلالات دریچه
- آسیب ناشی از حمله قلبی
- بافت تحریکپذیر در قلب
- عدم تعادل الکترولیت در خون شما
- روند بهبودی پس از جراحی قلب
- تغییرات در عضله قلب شما (کاردیومیوپاتی)
علائم آریتمی قلبی چیست؟
برای اینکه بدانید آریتمی قلب خطرناک است یا خیر، باید با پزشک متخصص این حوزه مشورت کنید. در این راستا باید علائم مشکل خود را بدانید تا بهتر آن را شناسایی کنید و برای پزشک شرح دهید. برای شرح دقیق مشکل خود، باید ببینید که کدام یک از علائم زیر در شما وجود دارد.
- احساس بالزدن و تپش در قفسه سینه
- ضربان قلب تند
- ضربان قلب آهسته
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- اضطراب
- احساس خستگی زیاد
- سبکی سر
- سرگیجه
- تعریق
- غشکردن
معمولا علائم آریتمی قلبی در زنان و مردان یکسان است. گاهی نیز ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند و بهاصطلاح بیصدا باشد. البته باید توجه داشته باشید که همیشه داشتن علائم ذکرشده نشانه آریتمی قلبی نیست. فقط با نوار قلب و اکو قلب میتوان این مورد را تشخیص داد و از آن اطمینان حاصل نمود.
عوامل خطر برای آریتمی قلبی چیست؟
در ادامه می خواهیم به مواردی که خطر ابتلا به آریتمی قلبی افزایش میدهند بپردازیم، این عوامل شامل موارد زیر هستند.
- استفاده از محصولات تنباکو
- نوشیدن الکل
- مصرف نوشیدنیها و غذاهای حاوی کافئین
- داشتن فشارخون بالا
- اضافه وزن
- داشتن قندخون بالا
- داشتن آپنه خواب
- مصرف محرکهایی مانند داروهای سرماخوردگی یا مکملهای گیاهی
آریتمی قلبی چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر علائم شما ادامه پیدا کرد یا سابقه مرگ ناگهانی غیرقابل توضیح در خانواده شما وجود داشت، باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. اما موثرترین راه برای تشخیص آریتمی قلبی، ضبط الکتریکی ریتم قلب شما بهنام نوار قلب است. اگر نوار قلب مشکلی داشت نیاز به معاینات بیشتری جهت تشخیص دقیق است.
آریتمی قلبی چگونه درمان میشود؟
درمان آریتمی قلبی به نوع و شدت آن بستگی دارد. در برخی موارد، درمان لازم نیست. اما درصورت طولانیشدن آریتمی و نیاز به درمان، گزینههای زیر در نظر گرفته میشوند.
- داروها
- تغییر سبک زندگی
- درمانهای پزشکی
- دستگاهها
- عمل جراحی
موارد ذکر شده برای درمان ضربان قلب نامنظم به نوع و شدت آن در فرد بستگی دارد. درصورتیکه بیمار شما مسن یا ناتوان است، میتوانید از خدمات کشیدن سوند در منزل یا ویزیت پزشک قلب استفاده کنید.
داروها
داروی آریتمی قلبی چیست؟ پس از ویزیت پزشک، شرح حال و معاینهُ متناسب با وضعیت شما، داروی خاصی تجویز میشود. داروهای مناسب برای آریتمی قلب شامل موارد زیر هستند.
- داروهای ضدآریتمی قلبی که ضربان قلب نامنظم را به ریتم سینوسی (ریتم طبیعی) تبدیل میکنند یا از ضربان قلب نامنظم جلوگیری میکنند.
- داروهایی که ضربان قلب شما را کنترل میکنند.
- داروهای ضدانعقاد یا ضدپلاکت درمانی (وارفارین یا آسپرین) که خطر تشکیل لخته خون را کاهش میدهند.
تغییر سبک زندگی
تغییرات ساده در شیوه زندگی شما میتواند به آریتمی قلبی کمک کند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد.
- مدیریت فشارخون و قندخون
- اجتناب از محصولات تنباکو
- کاهش مصرف الکل
- پرهیز از کافئین و محرکها
- حفظ وزن مناسب
درصورت نیاز برای رفع مشکلات ماهیچه یا مفصل، انتخاب خدمات فیزیوتراپی در منزل بهترین راهکار است.
آیا آریتمی قلبی خطرناک است؟
بله؛ آریتمی قلبی بهعنوان هرگونه نامنظمی در ضربان قلب تعریف میشود. این مشکل میتواند از تغییرات ضربان قلب طبیعی تا نوعی نامنظمی شدیدتر مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکیکاردی دهلیزی (تاکیکاردی ونتریکولار) را شامل شود. بسته به نوع آریتمی و شدت آن، آریتمیهای قلبی میتوانند خطرات مختلفی برای سلامتی ایجاد کنند.
خطر ایجاد اختلال در گردش خون
از سایر خطرات ضربان قلب نامنظم شدید و طولانیمدت میتوان به سردرد، اضطراب، خستگی، و ایجاد علائم ناراحتی قلبی مانند آپاژ (تنفس مختلشده) اشاره کرد. برای رفع مشکلات تنفسی و درصورت نیاز میتوانید از خدمات ساکشن ریه در منزل استفاده کنید.
بنابراین اگر بهطور مداوم تپش قلب را تجربه میکنید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و نوار قلب بگیرید تا از وضعیت خود آگاه شوید.
آیا ممکن است که آریتمی قلبی با معده مرتبط باشد؟
بله؛ ارتباطی بین آریتمی قلبی و مشکلات معده و یا سیستم گوارشی وجود دارد. برخی از مشکلات گوارشی میتوانند باعث ایجاد آریتمیهای قلبی شوند. برخی مشکلات معده، همچون ورم معده یا اسیدیته بالا، میتوانند باعث تحریک عصبهای اطراف معده شده و عوارضی همچون افزایش ضربان قلب و آریتمیهای قلبی را به همراه آورند. بهجز ارتباط آریتمی قلب و معده، خوب است درباره اینکه کدام نوع هپاتیت واگیردار است، اطلاعات کافی داشته باشید.
عوارض آریتمی قلبی چیست؟
اگر ضربان قلب نامنظم طولانی شده و درمان نشود، میتواند عوارض جدی برای قلب و سلامت عمومی بدن ایجاد کند. برخی از عوارض مهم و احتمالی آریتمیهای قلبی شامل موارد زیر است.
- خطر سکته قلبی و سکته مغزی
- نارسایی قلبی
- خستگی، ضعف عمومی و بیخوابی
- خطر افتادگی ناگهانی (غش)
بهجز خطرات و عوارض آریتمی قلب، باید از عاقبت بیماری آرتریت روماتوئید آگاه باشید تا اقدامات لازم را برای بهبود و درمان انجام دهید.
پیشگیری و کنترل آریتمی قلبی با نظر پزشک
همانطور که اشاره کردیم در برخی مواقع آریتمی قلب خطرناک است و میتواند عوارضی جدی برای شما به همراه آورد. از همین رو داشتن یک سبک زندگی سالم از نظر روحی و جسمی از این مشکل جلوگیری میکند. همراه طب همان مرجعی است که میتوانید از آن خدمات مختلف تشخیص و درمان بیماریها تا صدور گواهی فوت در منزل دریافت کنید. با ویزیت پزشک میتوانید هم از نوع آریتمی و هم روشهای درمان آن آگاه شوید.