کبد یکی از اصلی‌ترین اعضای بدن انسان است؛ در واقع انسان بدون کبد نمی‌تواند به زندگی‌اش ادامه دهد و سلامتی این عضو اهمیت بسیاری دارد. ولی گاهی پیش می آید که این عضو ارزشمند درگیر مشکلات و بیماری هایی می شود که فرد را به دردسر می اندازد و پزشک مجبور است برای تشخیص بیماری، از انواع آزمایش و سونوگرافی کمک بگیرد.
سونوگرافی کبد، روشی برای بررسی سلامت کبد
سونوگرافی کبد یک روش تصویربرداری بدون درد است که برای بررسی سلامت کبد استفاده میشود. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از این عضو استفاده میشود.
یکی از بدترین عوامل بدی که اکثرا بهش دچاریم کبد چرب میباشد .
انجام سونوگرافی کبد
برای انجام سونوگرافی کبد، ابتدا رادیولوژیست از شما میخواهد که روی یک تخت به پشت دراز بکشید، سپس ژلی را روی شکم شما قرار می‌دهد و پروب سونوگرافی را روی شکم شما حرکت داده تا امواج صوتی را ارسال نماید. تصاویر کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی بر روی مانیتور نمایش داده میشود.سونوگرافی کبد معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و پس از معاینه، ژل از روی شکم شما پاک میشود. در این لحظه کار سونوگرافی کبد به پایان رسیده و شما باید منتظر نتیجه آن بمانید.
کاربرد سونوگرافی کبد
سونوگرافی کبد برای تشخیص و بررسی بیماری‌های کبدی از جمله موارد زیر کاربرد دارد:
● به جهت تشخیص بیماری‌های التهابی کبد مانند هپاتیت A، B و C از سونوگرافی استفاده میشود.
● اسکار کبد که باعث نارسایی کبد می شود از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است.
● کیسه‌های پر از مایع در کبد در سونوگرافی قابل مشاهده هستند.
● تومورهای کبدی خوش‌خیم یا بدخیم در سونوگرافی قابل تشخیص است.
● انسداد در مجاری که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک حمل می‌کنند، توسط سونوگرافی کبد برای پزشک قابل تشخیص است.
اکثر مردم توجه ای به بیماری کبدی نمیدهند و همین باعث میشود که سرطان کبد بگیرند .
مزایای سونوگرافی کبد
سونوگرافی کبد بر خلاف برخی روش‌های تصویربرداری که در آنها از اشعه ایکس استفاده میشود، از تابش اشعه خبری نیست و به همین دلیل برای افراد باردار و کودکان نیز تا حدی بی‌خطر است.انجام سونوگرافی کبد معمولاً 15 دقیقه طول می‌کشد.سونوگرافی کبد تصاویری دقیق از کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی ارائه خواهد داد که به پزشک در تشخیص بیماری‌ها و مشکلات این اندام‌ها کمک میکند. در موارد نادر، برخی افراد بعد از سونوگرافی کبد عوارض جانبی جزئی را تجربه کنند.به طور مثال ممکن است در محل قرارگیری پروب سونوگرافی روی شکم، احساس درد خفیفی ایجاد شود.در افرادی که سابقه آلرژی به ژل یا لاتکس در سونوگرافی وجود دارد، امکان دارد که واکنش آلرژیک خفیفی ایجاد شود.
سونوگرافی کبد روشی امن و قابل اعتماد است و احتمال بروز عوارض جانبی جدی در آن بسیار کم است.در صورت مشاهده هر گونه عوارض جانبی پس از سونوگرافی کبد، حتماً با پزشک و یا رادیولوژیست در میان بگذارید.
چه زمانی پزشک سونوگرافی کبد را تجویز میکند؟
سونوگرافی کبد یک روش تصویربرداری است که برای بررسی سلامت کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی استفاده میشود. پزشک در شرایط مختلفی سونوگرافی کبد را تجویز می کند. علائم و نشانه‌های بیماری کبدی درد شکم به خصوص در قسمت بالا سمت راست شکم، تورم شکم به طور غیرطبیعی، رنگ زرد پوست و چشم‌ها، رنگ قهوه‌ای یا چای مانند ادرار،مدفوع کم رنگ یا سفید به دلیل عدم دفع بیلی روبین، خستگی و ضعف به دلیل عدم عملکرد صحیح کبد،از دست دادن اشتها به دلیل عدم توانایی کبد در پردازش مواد مغذی و حالت تهوع و استفراغ به دلیل تجمع سموم در بدن است. در صورت شکایت بیمار از یکی از این نشانه ها، پزشک، سونوگرافی کبد را تجویز خواهد کرد تا بر اساس آن و با استناد به نتایج آزمایش های تکمیلی، درمانی مناسب را برای بیمار شروع کند.
تفسیر نتایج سونوگرافی کبد
تفسیر نتایج سونوگرافی کبد به اطلاعات مختلفی از جمله اکوژنسیته، اندازه، شکل، لبه‌ها، ساختار و وجود ضایعاتی مانند کیست، تومور یا فیبروز بستگی دارد.این اصطلاحات تخصصی هستند و در تفسیر سونوگرافی در منزل کبد باید با این اصطلاحات آشنا بود ما در ادامه شما را با این اصطلاحات به طور مختصر آشنا خواهیم کرد ولی تفسیر تخصصی آن بر عهده پزشک متخصص خواهد بود :
● اکوژنسیته
این اصطلاح تخصصی به معنی انعکاس امواج صوتی در بافت کبد است که به اکوژنسیته معروف است. کبدی که سالم باشد، اکوژنسیته طبیعی هم دارد. افزایش یا کاهش اکوژنسیته نشان‌دهنده‌ی مشکلاتی در کبد بیمار می باشد.
● اندازه
اندازه کبد معمولا 12 تا 16 سانتی‌متر است. بزرگ تر و یا کوچکتر بودن کبد از این اندازه، نشان‌دهنده‌ی مشکلات کبدی است.
● شکل
کبد به طور معمول به شکل گوه‌ای است و تغییر شکل آن نشانی از وجود سیروز یا تومور در کبد است.
● لبه‌ها
لبه‌های کبد صاف و منظم هستند. بنابراین لبه‌های نامنظم یا ناهموار می‌تواند از وجود سیروز یا تومور در کبد خبر دهد.
● ساختار
یکنواخت بودن ساختار کبد طبیعی است و وجود ضایعاتی مانند کیست، تومور یا فیبروز در سونوگرافی قابل مشاهده است و نشان دهنده حالتی غیر طبیعی در کبد فرد می باشد.
البته همانطور که گفته شد، باید دانست که تفسیر دقیق نتایج سونوگرافی کبد به دانش پزشکی و تجربه رادیولوژیست بستگی دارد. و در صورت مشاهده‌ی هرگونه ناهنجاری در سونوگرافی کبد، پزشک برای اطمینان بیشتر آزمایشات دیگری مانند آزمایش خون یا بیوپسی کبد را تجویز میکند.
آزمایشات غیرطبیعی کبدی
علاوه بر نشانه های غیر طبیعی در سونوگرافی کبد، در آزمایش خون بیمار که به جهت تشخیص تکمیلی توسط پزشک تجویز می شود نیز ، مواردی غیر طبیعی هستند. افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون نشانه ای غیر طبیعی بوده که وجود بیماری کبدی را برای پزشک محرز میکند و همچنین بیلی روبین بالا در آزمایش خون نیز کبد را با مشکل مواجه خواهد کرد.
برای انجام آزمایش در خانه با همراه طب تماس بگیرید : آزمایش در منزل
انواع بیماری‌های کبدی
همانطور که همه ما می دانیم، کبد یکی از اندام‌های حیاتی بدن است که وظایف متعددی از جمله سم زدایی خون، تولید پروتئین، ذخیره سازی ویتامین ها و مواد معدنی و تولید صفرا را بر عهده دارد. بنابراین بیماری‌های کبدی می‌توانند مشکلات جدی برای سلامت افراد ایجاد کنند.بیماری‌های کبدی به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می شوند:
● بیماری‌های کبدی حاد
به طور ناگهانی برخی از بیماری های کبدی ایجاد می‌شوند و ظرف چند روز یا چند هفته بهبود می یابند.این بیماری ها به عنوان بیماری های حاد کبدی شناخته می‌شوند.
● بیماری‌های کبدی مزمن
این بیماری‌ها به طور آهسته و تدریجی ایجاد شده و برای چند سال یا حتی تا آخر عمر فرد ادامه دارد.
برخی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی عبارتند از:
● هپاتیت
التهاب کبد ناشی از ویروس، باکتری، انگل یا مواد شیمیایی منجر به بیماری هپاتیت خواهد شد.
اسکار کبد باعث نارسایی کبد می شود.
● کبد چرب
تجمع بیش از حد چربی در کبد منجر به سیروز و نارسایی کبد خواهد شد.
● سرطان کبد
رشد غیرطبیعی سلول‌ها در کبد به عنوان سرطان کبد شناخته میشود.
● سنگ کیسه صفرا
رسوبات سخت موجود در کیسه صفرا باعث انسداد مجاری صفراوی می شوند.
● تومورهای کبدی
وجود تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در کبد بسیار شایع است.
● انسداد مجاری صفراوی
انسداد مجاری که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک حمل می‌کنند، سبب بروز نوعی بیماری کبدی می شود.
عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی
برخی از عوامل ،خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می دهند، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
● الکل یکی از شایع‌ترین علت بیماری‌های کبدی است.
● چاقی و افزایش وزن از فاکتورهایی است که خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهد.
● افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی هستند.
● اشخاصی که سابقه خانوادگی بیماری‌های کبدی دارند،باید بدانند که احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در آنها بیشتر خواهد بود.بنابراین به جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های کبدی ، قبل از اینکه دچار مشکل شوند باید آزمایش های لازم را انجام داده و تحت نظر پزشک باشند.
● عفونت‌های کبدی مانند هپاتیت A، B و C می‌توانند باعث التهاب کبد شوند.
● مصرف برخی داروها می‌تواند به کبد آسیب برساند.
حتما برای درمان بیماری های کبد قبل از حاد شدن با یک متخصص خوب مشورت کنید : ویزیت متخصص داخلی در منزل
پیشگیری از بیماری‌های کبدی
از آنجا که افراد مبتلا به بیماری های کبدی، با مشکلات زیادی مواجه هستند لذا با انجام برخی اقدامات می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را کاهش داد. کاهش مصرف الکل یا ترک آن، حفظ وزن سالم که با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم میسر میشود.کنترل دیابت ، واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B و روش‌های ایمن برای رابطه جنسی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های کبدی از اقدامات پیشگیرانه ابتلا به بیماری های کبد می باشد.
درمان بیماری‌های کبدی
تشخیص بیماری های کبدی با توجه به علائم و نشانه‌ها، معاینه فیزیکی و آزمایش خون انجام میشود.البته درمان بیماری‌های کبدی به نوع و شدت آن بستگی دارد. برای درمان برخی از انواع هپاتیت و سایر بیماری‌های کبدی ابتدا پزشک دارو تجویز میکند و در موارد دیگر برای برداشتن کیسه صفرا یا پیوند کبد از روش جراحی بهره می‌گیرد. گاهی نیز کافی است تا صرفا با تغییراتی در سبک زندگی مانند کاهش مصرف الکل، حفظ وزن متعادل و رژیم سالم بیماری کبدی را کنترل کرد.