سیروز کبدی یک اسکار دائمی و یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مربوط به کبد و نتیجه آسیب مداوم کبد طی سالیان متمادی است که در‌صورت عدم تشخیص زودهنگام و درمان مناسب ممکن است منجر به نارسایی کبد شده و تهدید‌کننده زندگی باشد. در این مقاله از همراه طب قصد داریم به بررسی کامل این بیماری بپردازیم و عوامل موثر بر طول عمر بیماران سیروز کبدی را مورد بررسی قرار دهیم.
سیروز کبدی چیست؟
سیروز کبدی نوعی آسیب کبدی است که در آن سلول‌های سالم با بافت اسکار جایگزین می‌شوند. هر‌بار که کبد آسیب می‌‌بیند، سعی میکند خود را ترمیم کند در نتیجه بافت اسکار ایجاد میشود. پیشرفت این بافت‌ها منجر به آسیب جدی کبد میشود و انجام وظایف حیاتی متابولیسم، تولید پروتئین از جمله فاکتورهای انعقاد خون و فیلتر‌کردن داروها و سموم را با مشکل مواجه میکند.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که فقط نوشیدن مقادیر زیاد الکل باعث سیروز کبدی میشود. اما این عارضه جدی می‌تواند ناشی از بسیاری از مشکلات و شرایط کبدی مانند هپاتیت یا الکلیسم مزمن باشد و بر طول عمر بیماران فیبروز کبدی اثر بگذارد.
سیروز کبدی با توجه به علت آن، می‌تواند طی ماه‌ها یا سالها ایجاد شود. در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای سیروز کبدی وجود ندارد و درمان‌های موجود، فقط با هدف متوقف‌کردن آسیب کبد، مدیریت علائم و کاهش خطر عوارضی مانند دیابت، پوکی استخوان (استخوان‌های شکننده)، سرطان کبد و نارسایی کبد تجویز می‌شوند.
علائم سیروز کبدی
تشخیص زودهنگام این بیماری مشکل، می‌تواند بر طول عمر بیماران سیروز کبدی اثر بگذارد. علائم سیروز کبدی به میزان پیشرفته‌بودن آن بستگی دارد. سیروز کبدی در اوایل بیماری ممکن است علائم خاصی نداشته باشید، اما با کاهش عملکرد کبد، علائم سیروز کبدی قابل مشاهده خواهد بود. ضمن اینکه در مراحل آخر سیروز کبدی علائم و نشانه‌های آن تغییر پیدا میکند. علائم نشان‌دهنده سیروز کبدی ممکن است شامل موارد زیر باشد.
- از دست دادن اشتها
- ضعف و خستگی
- حالت تهوع
- کاهش وزن
- کاهش میل جنسی
- کف دست قرمز‌شده
- زردی پوست
- زردی چشم
- گیجی
- ریزش مو
- خارش پوست
- ادرار تیره‌رنگ
- اختلالات هورمونی
- آمنوره (بدون قاعدگی)
- الگوهای خواب آشفته
- ازدست‌دادن حافظه
- مشکلات تمرکز
- آتروفی بیضه (کوچک‌شدن)
- احتباس مایعات در شکم و پاها
- رگهای قرمز عنکبوتی روی پوست
- مشاهده کبودی روی پوست
خونریزی داخلی که به‌صورت مدفوع تیره‌رنگ یا استفراغ خون ظاهر میشود. اگر شما یا هر یک از اعضای خانواده‌تان چند علامت از علائم ذکر‌شده را دارند بهتر است به فکر ویزیت متخصص عفونی در منزل باشید.
علت سیروز کبدی
سیروز یک فرآیند زخم تدریجی است که توسط التهاب مزمن در کبد شما ایجاد میشود. شایع‌ترین دلایل بروز سیروز کبدی شامل موارد زیر میشود.
سیروز ناشی از الکل
این نوع آسیب مزمن کبدی ناشی از مصرف بیش از حد الکل است. برخی محققان الکل را علت اصلی سیروز کبدی می‌دانند، اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که باعث التهاب مزمن کبد و سیروز کبدی شود. معمولا توصیه میشود که برای افزایش عمر بیماران فیبروز کبدی میزان مصرف الکل کاهش پیدا کند.
هپاتیت سی
هپاتیت سی یک عفونت ویروسی است که در بیشتر افراد مزمن میشود. هپاتیت سی اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به‌راحتی قابل درمان است. اما متاسفانه در ابتدا علائمی ندارد و بسیاری از مردم متوجه آن نمی‌‌شوند تا مزمن شود.
هپاتیت ب
هپاتیت ب یک عفونت ویروسی است که توسط ویروس اچ بی وی ایجاد شده و در‌صورت مزمن‌شدن قابل درمان نخواهد بود.
استئاتوز هپاتیت
این آسیب مزمن کبدی ناشی از ذخیره چربی اضافی در کبد است. این عارضه به بیماری‌های متابولیکی مانند چربی خون بالا، قند خون و فشار خون مرتبط است. برای درمان بیماری‌ها قلبی و فشارخون، میتوانید باید آریتمی قلب و معده یا سایر علائم را به کمک پزشک تشخیص دهید.
هپاتیت سمی
قرار‌گرفتن طولانی‌مدت در معرض سموم خاص محیطی یا استفاده از برخی داروها از جمله مسکن‌های بدون نسخه ممکن است باعث آسیب مزمن کبدی و ایجاد سیروز کبدی شود. علل دیگری هم وجود دارد که این منجر به این بیماری شود ولی کمتر سایر علل شایع است.
- هپاتیت خودایمنی
- کلانژیت صفراوی اولیه
- کلانژیت اسکلروزان اولیه
- اختلالات ژنتیکی
- بیماری ذخیره گلیکوژن
- فیبروز کیستیک
- بیماری ویلسون
- اضافه وزن شدید
- فیبروز سیستیک
- سیفلیس
- بروسلوز
- کمبود آنتی تریپسین آلفا-۱
- هموکروماتوز (تجمع آهن در بدن)
- بیماری کبد چرب غیرالکلی (انباشته‌شدن چربی در کبد)
تشخیص سیروز کبدی
اگر پزشک عمومی علائم سیروز کبدی را مشاهده کند شما را به متخصص عفونی ارجاع می‌دهد. متخصص عفونی سابقه پزشکی شما را بررسی میکند، یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم بیماری طولانی مدت کبدی انجام می‌دهد و سوالاتی در رابطه با بیماری مانند زمان شروع علائم، تغییرات علائم به‌مرور زمان و... را از شما می‌‌پرسد.
آن‌ها آزمایشات پزشکی را برای یافتن شواهدی از سیروز کبدی دنبال خواهند کرد. آزمایشات مورد نیاز ممکن است شامل موارد زیر باشد.
- آزمایش خون
- سی‌تی‌اسکن
- ام‌آر‌آی
- بیوپسی کبد (نمونه‌برداری از کبد)
- سونوگرافی
برای انجام آزمایشات این قبیل بیماری‌ها، میتوانید از خدمات سونوگرافی در منزل استفاده کنید.
عوارض سیروز کبدی
سیروز کبدی ممکن است منجر به طیف وسیعی از عوارض تهدید‌کننده زندگی شود. شناخت این عوارض برای بیماران مبتلا به بیماری اهمیت زیادی دارد؛ پس در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- تجمع مایع و یا عفونت در حفره شکمی
- واریس در مری یا معده
- نارسایی کبد
- سرطان کبد
- کارسینوم کبدی
- پوکی استخوان
- مسمومیت عمومی
- نارسایی کلیه (سندرم کبدی)
- نارسایی تنفسی (سندرم کبدی ریوی)
- انسفالوپاتی کبدی (نوعی اختلال در عملکرد مغز)
- خستگی مزمن
- عدم تعادل و کمبود هورمونی
- سوءجذب و سوءتغذیه
برای بهبود این عوارض از جمله خستگی و سوءتغذیه میتوانید از تزریق سرم در منزل و درمانگاه استفاده کنید.
درمان سیروز کبدی
سیروز کبدی شامل زخم‌های دائمی در بافت کبد است که قابل درمان نیست. اما ممکن است با پیش‌گرفتن درمان مناسب و رعایت نکات توصیه‌شده توسط پزشک متخصص عفونی، بتوانید پیشرفت سیروز کبدی را کند یا متوقف کنید و علائم را مدیریت کنید. البته این مدیریت بستگی به این دارد که چه چیزی باعث سیروز کبدی شده است، آیا این علت قابل درمان است و چقدر به درمان پاسخ می دهد؟
گزینه‌هایی که ممکن است متخصص عفونی برای درمان سیروز کبدی در نظر بگیرد، شامل موارد زیر میشود.
درمان علت زمینهای آسیب کبدی: به‌عنوان مثال، درمان عفونت زمینهای ویروس هپاتیت، یا کاهش حجم خون برای کاهش سطح آهن در هموکروماتوز.
ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی: یک رژیم غذایی مغذی کم‌چرب و پر‌پروتئین و انجام ورزش روزانه می‌تواند به افراد کمک کند تا از سوءتغذیه جلوگیری کنند.
اجتناب از الکل: الکل به بافت‌های سالم باقی‌مانده در کبد آسیب می‌رساند و باعث تشدید سیروز میشود.
مصرف دارو: داروهایی مانند مسدود‌کننده‌های بتا برای کاهش فشار خون و کاهش خطر خونریزی یا داروهای ادرارآور برای حذف مایع اضافی ممکن است برای درمان سیروز کبدی کمک‌کننده باشد.
اجتناب از داروهای خاصی که می‌توانند علائم را بدتر کنند: مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و داروهایی که دارای مواد افیونی (مخدر موجود در برخی آرام بخش‌ها) هستند.
انجام معاینات پزشکی منظم: معاینات پزشکی منظم از جمله اسکن برای بررسی سرطان کبد و انجام روش‌‌های آندوسکوپی منظم برای بررسی وجود رگهای واریسی در مری یا معده در مدیریت بهتر و درمان سیروز کبدی موثر خواهد بود.
پیوند کبد: کبدی که به‌طور کامل دچار اسکار شده و تمامی بافت‌های آن از بین رفته است، ممکن است از کار بیفتد و نیاز به جایگزین داشته باشد. بنابراین گزینه‌ای که در موارد شدید در نظر گرفته میشود، پیوند کبد خواهد بود.
آیا می‌توان از سیروز کبدی پیشگیری کرد؟
در‌صورت ایجاد مشکلات کبدی، ممکن است بتوانید با مداخله زودتر و شروع درمان مناسب از پیشرفت بیماری و تبدیل به سیروز کبدی جلوگیری کنید. اما این مورد بستگی به این دارد که از بیماری خود در مراحل اولیه آگاه شوید و به درمان آن بپردازید. اما متاسفانه بسیاری از افراد در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارند، اما یک معاینه معمولی و چکاپ دوره‌ای می‌تواند به آشکار‌شدن آن کمک کند. این معاینات می‌تواند به شما فرصت ایجاد تغییرات مهم یا شروع درمان را بدهد و کمکی برای پیشگیری از سیروز کبدی باشد.
آیا سیروز کبدی خوب میشود؟
متاسفانه سیروز کبدی یک مشکل غیرقابل درمان است؛ زیرا سیروز آخرین مرحله بیماری کبدی بوده و بافت سالم کافی برای ترمیم نخواهد بود. اما با مدیریت بیماری و روش درمانی مناسب، می‌توان علائم را کنترل کرد و عوارض ناشی از سیروز را کاهش داد.
بنابراین اگر بتوانید التهاب ایجاد‌کننده سیروز را متوقف یا به حداقل برسانید، ممکن است به مرحله پیشرفته و جبران ناپذیر نرسید، اما باید تا آخر عمر به محافظت از کبد خود ادامه دهید. به‌جز بحث درمان انواع بیماری‌ها باید بدانید که این مشکل تا چه حدی پیشرفت میکند و چطور باید آن را کنترل کنید. به‌عنوان مثال باید بدانید که برای درمان آسم چه بخوریم و چطور آن را مدیریت کنیم؟
عمر بیماران سیروز کبدی چقدر است؟
امید به زندگی در افراد مبتلا به سیروز کبدی به طور گسترده‌ای متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله این عوامل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- میزان پیشرفت بیماری
- عوارض به‌وجودآمده
- در دسترس‌بودن و اثربخشی درمان
- سلامت کلی شما یا سایر شرایطی که ممکن است وجود داشته باشد.
آیا سیروز کبدی سرطان است؟
خیر، سیروز کبدی به‌تنهایی سرطان محسوب نمی‌شود، اما عدم‌مدیریت و درمان مناسب در سیروز کبدی باعث از بین رفتن بافت کبدی و مختل‌کردن عملکرد کبد و در‌نهایت ایجاد سرطان میشود.
راه تشخیص سریع و کنترل سیروز کبدی چیست
حالا که می‌دانید سیروز کبدی چیست، باید به این نکته اشاره کنیم که تشخیص زودهنگام آن اهمیت زیادی دارد. درصورتی‌که این بیماری پیشرفت کند و به مراحل آخر برسد، درمان آن بسیار سخت میشود. از همین رو باید با مشاهده علائم آن، فورا با پزشک مشورت کنید. همراه طب با کمک‌گرفتن از بهترین پزشکان، پرستاران و کارشناسان کادر درمان می‌تواند شما را در بهبود این بیماری یاری کند. اما خدمات آن به همین جا خلاصه نمی‌شود و در زمان فوت عزیزانتان میتوانید برای صدور گواهی فوت در منزل مراجعه کنید.