هورمون‌ها پیام‌رسان‌هایی شیمیایی در جریان خون شما هستند که عملکرد سلول‌ها یا اندام‌های خاصی را در بدن کنترل می‌کنند. پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز (غده کوچک در پایه مغز) تولید می‌شود. پرولاکتین بر بسیاری از فرآیندهای بدن تاثیر می‌گذارد اما نقش اصلی آن سیگنال‌دادن به بافت پستان برای رشد در دوران بارداری و تولید شیر برای شیردهی پس از تولد نوزاد است. بنابراین بالا یا پایین‌بودن این هورمون میتواند پیامد‌های جدی داشته باشد؛ به همین دلیل باید مورد آزمایش قرار گیرد. آزمایش پرولاکتین آزمایشی است که سطح پرولاکتین را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. در ادامه این مقاله به ماهیت پرولاکتین، آزمایش آن، زمان نیاز به آن و سایر جزئیاتش اشاره خواهیم کرد.
پرولاکتین چیست؟
پرولاکتین که به نام PRL یا هورمون لاکتوژنیک نیز شناخته می‌شود، هورمونی است که توسط غده هیپوفیز، تولید می‌شود. هورمون پرولاکتین اساساً به بدن مادر دستور میدهد که در زمان بارداری یا شیردهی، شیر تولید کند. برای زنانی که به‌تازگی نوزادی به دنیا آورده‌اند، افزایش پرولاکتین به‌طور طبیعی منجر به تولید شیر می‌شود. شیردهی یا پمپاژ شیر مادر سیگنالی را برای تحریک پرولاکتین به مغز می‌فرستد. بنابراین هورمون پرولاکتین به غدد شیر در سینه کمک می‌کند تا بدانند چه زمانی شیر تولید کنند. همچنین پرولاکتین کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که شیر مادر حاوی تمام مواد مغذی لازم برای کودک است. این مواد مغذی شامل لیپیدها برای انرژی، کازئین برای پروتئین و لاکتوز برای کربوهیدرات‌ها هستند. لازم به ذکر است که پرولاکتین برای سلامت باروری مردان نیز مهم است و در ترشح تستوسترون نقش دارد که منجر به تشکیل اسپرم می‌شود.
آزمایش پرولاکتین چیست؟
اما آزمایش پرولاکتین برای چیست؟ آزمایش پرولاکتین میزان این هورمون در خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. هر‌چه سطح هورمونی پرولاکتین شما بالاتر باشد، احتمال تولید شیر در دوران شیردهی بیشتر می‌شود. سطح پرولاکتین خون زنان باردار یا کسانی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند افزایش می‌یابد؛ زیرا بدن آن‌ها مقادیر زیادی از این هورمون را تولید می‌کند. مردان نیز پرولاکتین در بدن خود دارند اما این شامل تولید مثل نمی‌شود. هیپرپرولاکتینمی وضعیتی است که در آن سطح پرولاکتین خون پایین‌تر از حد طبیعی است، این بیماری کاملاً نادر است و عموماً ناشی از عملکرد نادرست غده هیپوفیز بروز می‌کند. هیپرپرولاکتینمی میتواند به‌دلیل سندرم شیهان نیز رخ دهد،؛ یک وضعیت غیر‌معمول اما کشنده پس از زایمان است که باعث نارسایی هیپوفیز می‌شود. هایپرپرولاکتینمی یا سطوح بالای پرولاکتین به‌طور فزاینده‌ای شایع است و علت‌های بسیار زیادی دارد. ازمایش پرولاکتین یک تست ساده برای تعیین میزان پرولاکتین در خون است و میتواند تعیین کند که آیا سطح خیلی بالا یا خیلی پایین هستند. برای اطمینان بیشتر می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل استفاده کنید.
تفسیر نتایج آزمایش پرولاکتین
نتایج آزمایش پرولاکتین خون بر‌حسب نانوگرم بر میلی‌لیتر و میکروگرم در لیتر بیان می‌شود. مقایسه سطح پرولاکتین بین گروه‌های افراد سالم متناسب با جنس بیولوژیکی و وضعیت بارداری نشان میدهد که سطح طبیعی پرولاکتین چقدر است. با‌این‌حال، هیچ سطح طبیعی پرولاکتین تعریف‌شده‌ای برای همه وجود ندارد و حتی سطح پرولاکتین خون میتواند بین آزمایشگاه‌های مختلف کمی متفاوت باشد. یافته‌های آزمایش پرولاکتین را می‌‌توان به روش‌های مختلفی تفسیر کرد، وضعیت سلامتی افراد، اینکه آیا قبلاً آزمایش پرولاکتین انجام داده‌اند یا خیر و موارد دیگری مانند وعده غذایی، ورزش، ارتباط جنسی، تحریک نوک پستان مانند زخم و یا صدمات دیگر، استرس فیزیکی و تشنج در تفسیر آزمایش پرولاکتین تاثیر‌گذار خواهند بود. به همین دلیل همیشه به‌دنبال مشاوره پزشکی برای تفسیر نتایج آزمایش پرولاکتین توسط پزشک باشید. معمولا بررسی جدول تفسیر آزمایش تیروئید کمک زیادی به بررسی نتیجه می‌کند ولی چنین فاکتوری در آزمایش PRL وجود ندارد.
چه زمانی به ازمایش پرولاکتین نیاز است؟
هر بیماری با نشانه‌ها و علائم خاصی در بدن بروز پیدا می‌کنند که برای بررسی آن‌ها باید بدانید که پرولاکتین یا آزمایش ای اس آر چیست. اگر از علائم زیر رنج می‌برید، معمولا پزشک آزمایش پرولاکتین را تجویز می‌کند.
علائم نیاز به ازمایش پرولاکتین در زنان
تولید شیر غیر‌مرتبط با زایمان (گالاکتوره)، ترشح از نوک پستان، کاهش میل جنسی، ناتوانی در بارداری، قاعدگی نامنظم یا آمنوره، سردرد، از‌دست‌دادن بینایی، درد و ناراحتی هنگام رابطه جنسی رشد غیر‌معمول موهای بدن و صورت، گرگرفتگی و تحلیل استخوان‌ها از نشانه‌های نیاز به آزمایش PRL در زنان است. در شرایط آسیب به استخوان‌ها می‌توانید از خدمات ویزیت متخصص ارتوپد در منزل استفاده کنید.
علائم نیاز به ازمایش پرولاکتین در مردان
کاهش میل جنسی مشکل در نعوظ مشکلات ناباروری کاهش موی صورت و بدن اگر پرولاکتینوما دارید، سطح پرولاکتین شما ممکن است در طول درمان بررسی شود تا ببینیم درمان تا چه حد موثر است. پس از درمان، پزشک ممکن است سطح پرولاکتین شما را در طول زمان با آزمایش پرولاکتین کنترل کند تا ببیند آیا تومور عود کرده است یا خیر.
سطح بالای پرولاکتین خون در نتیجه آزمایش پرولاکتین چه معنی میدهد؟
برای اینکه متوجه شوید نتایج آزمایش سطح پرولاکتین شما به چه معناست، پزشک علائم، جنسیت، سابقه پزشکی و نتایج هر آزمایش دیگر شما را در نظر می‌‌گیرد. به‌طور کلی، برای زنانی که باردار یا شیرده نیستند و مردان، سطح پرولاکتین بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشانه بسیاری از شرایط باشد. از جمله این شرایط عبارت از پرولاکتینوما یا سایر اختلالات هیپوفیز بیماری هیپوتالاموس (ناحیه‌ای از مغز که غده هیپوفیز و سایر عملکردهای بدن را کنترل می‌کند)، کم‌کاری تیروئید، سیروز (اسکار کبد)، بیماری کلیوی و سندرم تخمدان پلی کیستیک در زنان می‌شود.
شرایط آزمایش پرولاکتین چیست؟
هر‌یک از آزمایش‌های تجویزی توسط پزشک برای بررسی یک مشکل خاص در بدن استفاده می‌شوند. برای انجام این آزمایش‌ها باید شرایط خاصی را رعایت کنید. شرایط آزمایش پرولاکتین شامل موارد زیر می‌شود.
- سطح پرولاکتین در طول روز تغییر می‌کند. برای دقت، نمونه خون شما معمولاً برای سه تا چهار ساعت پس از بیدار‌شدن برنامه‌ریزی می‌شود.
- برخی داروها و ویتامین‌ها می‌توانند بر سطح پرولاکتین تاثیر بگذارند، بنابراین در مورد هر چیزی که مصرف میکنید به پزشک خود قبل از انجام آزمایش پرولاکتین گزارش دهید.
در‌صورت نیاز می‌توانید جهت درمان سریع و راحت از خدمات آزمایش یا تزریقات در منزل شبانه روزی استفاده کنید.
آیا آزمایش پرولاکتین در زمان پریود قابل انجام است؟
بله؛ آزمایش پرولاکتین در زمان پریود قابل انجام است. اما برای اطمینان از دقت نتایج آزمایش، مهم است که آزمایش در روز دوم یا سوم پریود انجام شود. در این زمان، سطح پرولاکتین در زنان در حالت پایه قرار دارد و ازمایش نتیجه مطلوبی میدهد. اگر این تست در زمانی خارج از چرخه قاعدگی انجام شود، ممکن است نتایج آزمایش به‌دلیل نوسانات طبیعی سطح پرولاکتین در طول چرخه قاعدگی، غیر‌دقیق باشد. اگر در دوران پریود یا بارداری هستید و می‌خواهید آزمایش پرولاکتین بدهید، باید به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که آزمایش را در زمان دیگری انجام دهید. به‌جز آزمایش، می‌توانید از خدمات پی آر پی در منزل نیز بهره‌مند شوید.
کاهش یا افزایش سطح پرولاکتین با پزشک
پس از انجام ازمایش پرولاکتین باید نتایج آن را فورا با پزشک خود در میان بگذارید. اگر سطح این هورمون بیش از حد بالا باشد، پزشک آزمایش دیگری برای اطمینان تجویز می‌کند. نکته این است که سطح بالای پرولاکتین به این معنا نیست که یک بیماری خاص در شما وجود دارد. اما اگر این هورمون بیش از حد پایین باشد نشانه‌ای از اختلال در غده هیپوفیز است و باید دقیق‌تر بررسی شود. همراه طب انواع خدمات آزمایش، تشخیص بیماری و درمان تا اکو قلب در منزل را با بهترین کادر درمان انجام میدهد.