غده تیروئید از مهمترین غدد درونریز بدن است که هورمونهای آن در تنظیم فعالیتهای بدن موثر است. کم کاری تیروئید یکی از بیماریهای شایع غدد است که باعث کاهش در تولید و ترشح هورمونهای تیروئیدی میشود. اگر غده تیروئید بهخوبی عمل نکند، بدن دچار مشکلات سیستمیک میشود و در نتیجه کل اندامهای بدن تحتتاثیر قرار میگیرد. تیروئید کم کار چیست؟ چه علائمی دارد؟ چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به آن هستند؟ تشخیص و درمان تیروئید کم کار چگونه است؟ در این مقاله میخواهیم به این سوالها پاسخ دهیم؛ بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتها با ما همراه باشید.
تیروئید کم کار چیست؟
کم کاری تیروئید که به آن هیپوتیروئیدی نیز میگویند یکی از بیماریهای تیروئید و از شایعترین بیماری های غدد است که در آن غده تیروئید بهاندازه کافی هورمونهای تیروئیدی را تولید و وارد جریان خون نمیکند. این مسئله باعث کاهش سرعت واکنشهای سوختوساز و در نتیجه کاهش سرعت متابولیسم میشود.
تیروئید کم کار باعث ایجاد علائمی در فرد هیپوتیروئید میشود که برخی از آنها شامل خستگی، اضافه وزن و عدم تحمل سرما هستند. این مشکل تمام بدن را تحتتاثیر قرار میدهد. کم کاری تیروئید یکی از شایعترین بیماریهای غدد است که افراد زیادی به آن مبتلا هستند.
درمان اصلی این بیماری، جایگزینکردن هورمونهایی است که به مقدار کم در بدن وجود دارند. بهطور کلی درمان کم کاری تیروئید تقریبا ساده است. در ضمن، درمان دارویی آن نیازمند پیگیری توسط پزشک متخصص غدد است.
تیروئید کم کار چه خطراتی دارد؟
درماننکردن مشکلات تیروئید میتواند موجب بروز عوارض متعددی شود. مهمترین عوارض کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است.
- ناباروری: کمبودن هورمون تیروئید ممکن است در روند تولید تخمک اختلال ایجاد کند و باردارشدن را برای فرد با مشکل روبهرو کند؛ پس کم کاری تیروئید در بارداری را جدی بگیرید.
- مشکلات قلبی: کمکاری تیروئید بهمیزان بالایی فرد را در معرض خطر بیماری قلبی قرار میدهد و ممکن است سطح کلسترول بد را در بدن بالا ببرد.
- درد مفاصل: یکی دیگر از اثرات تیروئید کم کار، بروز درد (خصوصا درد در ناحیه مفاصل و عضلات) و همچنین تاندونیت است.
- مشکلات مربوط به تعادل: اگر سطح هورمون تیروئید در زنان مسن خیلی پایین باشد، این زنان بهمیزان زیادی در معرض مشکلات مربوط به تعادل قرار دارند. کاهش شدید هورمونهای تیروئید میتواند حفظ تعادل را در بیمار با مشکل مواجه کند.
- چاقی مفرط: اگرچه تیروئید کم کار ممکن است موجب کاهش اشتها شود، اما در اکثر مواقع سبب اضافه وزن میشود؛ زیرا متابولیسم را کاهش میدهد و در این شرایط بدن نمیتواند کالری کافی بسوزاند.
- مشکلات مربوط به سلامت روان: سطح پایین هورمون تیروئید میتواند باعث بروز اختلال در حافظه یا تمرکز و همچنین کاهش علاقه به فعالیتهایی شود که قبلا از انجام آنها لذت میبردید. درصورت مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.
- نوروپاتی محیطی: با گذر زمان، کاهش هورمون تیروئید میتواند به عصبهای محیطی آسیب برساند. در این شرایط ممکن است متوجه علائمی نظیر درد، سوزنسوزنشدن یا بیحسی در اندامهای حرکتی شوید.
- عوارض دیگر: کاهش هورمونهای تیروئید بهمعنی کاهش متابولیسم بدن شماست و کاهش متابولیسم یعنی انرژی کمتر در بدن شما که نتیجه آن خستگی، خوابآلودگی، عدم تحمل سرما و تورم در دست و پا و شکنندگی موهاست.
برای بهبود بیمار و مراقبت از آن در شرایط مختلف میتوانید از خدمات پرستاری در منزل بهرهمند شوید.
علائم کم کاری تیروئید در زنان و مردان
علائم و نشانههاي كم كاري تيروئيد، دقیقا برعکس پركاری تيروئيد است. يعني چون كمبود ترشح هورمون تيروئيد وجود دارد همه واكنشهای مربوط به سوختوساز بدن آهسته میشوند. از علائم کم کاری تیروئید در زنان و مردان میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- عدم تحمل به سرما
- آهستهشدن حرکات
- احساس گرفتگی در سینه
- کمشدن اشتها
- خشکی و خشونت پوست
- ضعف و خستگي
- موهای شکننده
- صدای خشن
- يبوست
- افسردگی
- افزایش کلسترول خون
- خوابآلودگی در طول روز
- کاهش ضربان قلب
- گرفتگی عضلات
- كمشدن حافظه
- مشكل تمركز
- بیحسی دست و پا
- صورت پفآلود به ويژه چشمها
- سیکل قاعدگی نامنظم و شدید
- ترشح شير از پستانها
- افزايش وزن خفيف
- نازايی
- گواتر (تورم غيرطبيعی در ناحيه جلوی گردن بهعلت بزرگشدن غده تیروئید)
درصورت نیاز میتوانید از خدمات درمانی در منزل برای بهبود این مشکلات استفاده کنید.
تشخیص کم کاری تیروئید
برای تشخیص این بیماری تنها داشتن علائم کافی نیست و باید بررسیهای دقیقتری انجام شود. اگر هریک از علائم بالا را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص کم کاری تیروئید مراحل زیر را طی می کند.
معاینه فیزیکی
هنگامی که تیروئید کم کار باشد هم ممکن است گواتر رخ دهد. پزشک در معاینه فیزیکی اندازه غده تیروئید را بررسی میکند. از طرفی رطوبت یا خشکی پوست، جنس موها، صورت پفآلود و سایر علائمی که به آنها اشاره شد در معاینه فیزیکی بررسی خواهند شد.
آزمایش تیروئید
یکی از مهمترین راههای تشخیص اختلالات تیروئیدی، آزمایش در منزل است. در کم کاری تیروئید، هورمون تحریککننده غده تیروئید، تیاساچ از حد طبیعی بیشتر میشود و سطح هورمونهای تیروئیدی یا تی 3 و تی 4 کاهش پیدا میکنند. این موارد نشاندهنده تیروئید کم کار است و باید کمبود هورمونی جبران شود. درصورت نیاز پزشک آزمایشها تخصصیتر تجویز میکند.
تستهای تصویربرداری
در سیتیاسکن میتوان کمکاری، پرکاری یا سایر اختلالات تیروئیدی را تشخیص داد. سونوگرافی هم از راههای دیگر تشخیصدهنده کم کاری تیروئید است.
درمان تیروئید کم کار
منطقی به نظر میرسد که اضافهکردن مادهای به بدن از خارجکردنش از بدن آسانتر باشد. پس از بابت درمانهای سختتری که برای پرکاری تیروئید انجام میشود مثل جراحی و یا تزریق ید رادیواکتیو نگران نباشید. شما با مصرف دوز مناسبی از هورمون تیروئید سنتتیک و یا به عبارتی داروی لووتیروکسین میتوانید بهراحتی علائم این بیماری را از بین برده و احساس شادابی و سبکی کنید. همچنین درصورت صلاحدید پزشکتان میتوانید از درمانهای حمایتی و دارویی مکمل برای بهبود سریعتر از علائم بیماری استفاده کنید.
بسیار مهم است که بدانید برای مصرف دارو باید حتما تحت نظر پزشک باشید. اگر کمتر از حد مصرف کنید باز کمکاری و عوارض آن هست و اگر بیشتر از حد باشد، شما به پرکاری تیروئید مبتلا میشوید و عوارض پرکاری تیروئید دامان شما را خواهد گرفت. تجویز داروهای هورمونی و کنترل هورمون تیروئید کاری است که پزشک برای کنترل شرایط انجام میدهد. مقدار دوز مصرفی بیمار برای درمان تیروئید کم کار به شرایط بیمار بسته است. اینکه بیمار در چه سنی قرار دارد، وضعیت سلامتی وی چگونه است، سطح هورمون تیروئید در بدن وی تا چه حد است و وزن بیمار چه اندازه است.
بیماران در سن بالاتر و یا به فرض بیمارانی با مشکلات قلبی با دوز مصرفی کمتر شروع میکنند، دکتر معمولا به آرامی دوز دارو را افزایش میدهد و در طول دوره درمان، بیمار را مانیتور و نظارت میکند. برای اطمینان از وجود این بیماری باید ابتدا علت ریزش مو یا سایر مشکلات موجود در بدن خود را پیدا کنید.
ادامه زندگی با بیماری کم کاری تیروئید
حالا که میدانید کم کاری تیروئید چه عوارضی دارد، باید به مسئله ادامه زندگی با آن بپردازیم. متاسفانه بیماری کم کاری تیروئید از آن مشکلاتی است که تا آخر عمر همراه شما خواهد بود و باید برای کنترل آن، دارو مصرف کنید. برای کاهش خطرات و عوارض این بیماری، بهمحض مشاهده علائم به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان بهموقع راز یک زندگی راحتتر با مشکل کم کاری تیروئید است. با همراه طب میتوانید مشکل کم کاری تیروئید تا پانسمان زخم در منزل را بهراحتی برطرف کنید.