در میان اسامی داروهای مختلف، شاید نام تینیدازول به گوشتان آشنا باشد.تینیدازول داروی ضد میکروبی است و برای درمان طیف وسیعی از عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و انگل‌ها استفاده می‌شود. وظیفه این دارو از بین بردن DNA میکروب‌هاست.در درمان عفونت‌های ای‌استرپتوکوک، کلامیدیا، تریکوموناس و دیگر عفونت‌های باکتریایی و قارچی تجویز می‌شود.در ادامه با عوارض جانبی و موارد مجاز مصرف و همچنین منع مصرف و سایر اطلاعات را بیان خواهیم کرد.
چرا تینیدازول تجویز می‌شود؟
تینیدازول نوعی آنتی بیوتیک است که در درمان عفونت‌های واژینال مانند واژینوز باکتریایی کاربرد دارد. همچنین عفونت‌های روده‌ای مانند عفونت با باکتری‌های بی‌هوازی، توسط این دارو، درمان می‌شود. عفونت‌های پوستی ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی با مصرف تینیدازول بهبود می یابند.علاوه بر درمان عفونت های باکتریایی، برخی از عفونت‌های انگلی توسط تینیدازول درمان میشوند ولی حتما داروی تینیدازول را با ویزیت متخصص عفونی در منزل و تجویز آن مصرف کنید .
اشکال دارویی تینیدازول
تینیدازول معمولاً به شکل قرص روکشدار موجود است. تا از تحریک معده جلوگیری کند. دوز و مدت زمان مصرف این دارو به نوع عفونت، شدت آن و سن بیمار بستگی دارد و توسط پزشک مشخص می شود. قرص‌های تینیدازول با یک لیوان آب کامل باید بلعیده شود. پزشکان توصیه میکنند که بهتر است این دارو همراه با غذا یا بعد از غذا مصرف شود تا عوارض گوارشی آن کاهش یابد. در برخی موارد خاص، تینیدازول به شکل شربت نیز تجویز می شود، اما این شکل دارویی کمتر رایج است.
مکانیسم اثر تینیدازول
مکانیسم اثر تینیدازول در درمان عفونت
تینیدازول یکی از داروهای موثر در درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی و برخی انگل‌ها است. این دارو با تداخل در ساختار DNA باکتری‌ها و انگل‌ها، رشد و تکثیر آنها را متوقف کرده و در نهایت منجر به مرگ آنها می‌شود.
به طور خلاصه، مکانیسم اثر تینیدازول به این صورت است:
1. جذب در سلول
تینیدازول پس از مصرف به راحتی جذب سلول‌های باکتریایی و انگلی می‌شود.
2. تبدیل به شکل فعال
در داخل سلول، تینیدازول به یک ماده‌ی فعال تبدیل می‌شود که قادر به آسیب رساندن به DNA است.
3. تخریب DNA
این ماده‌ی فعال به رشته‌های DNA متصل شده و آنها را تخریب میکند.
4. توقف رشد و تکثیر
با تخریب DNA، توانایی سلول برای رشد و تکثیر از بین رفته و در نتیجه سلول می‌میرد و عفونت به مرور از بین خواهد رفت.
چرا تینیدازول روی باکتری‌های هوازی موثر نیست؟
باکتری‌های هوازی برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارند. در حالی که باکتری‌های بی‌هوازی در محیط‌های بدون اکسیژن زندگی میکنند. تینیدازول در محیط‌های بدون اکسیژن بیشترین فعالیت را دارد و به همین دلیل در درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی بسیار موثر است.
عوارض جانبی تینیزادول
تینیزادول نیز مانند هر داروی دیگری، برای برخی افراد عوارضی ایجاد میکند.و شایع ترین عوارض آن عبارتند از :
● تهوع و استفراغ
● درد شکم
● سردرد
● اسهال
● خارش
● راش پوستی
افرادی که این علائم را تجربه میکنند در صورت بروز هرگونه عارضه جدی، مانند بثورات پوستی شدید، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، مشکل در تنفس یا بلع، زردی پوست یا چشم‌ها، باید فورا به پزشک داخلی راجعه کنند یا خدمات آن را در منزل مانند ویزیت متخصص داخلی در منزل دریافت کنند. تا پس از بررسی های به عمل آمده، پزشک داروی آنها را تعویض نماید.
تداخلات دارویی
تینیدازول نیز مانند هر داروی دیگری با برخی داروهای دیگر تداخل دارد. بنابراین، قبل از مصرف این دارو،در صورتی که داروهای دیگری مصرف میکنید به اطلاع پزشک برسانید.برخی داروهایی که امکان دارد با تینیدازول تداخل ایجاد کنند و باعث بروز علائمی چون راش پوستی،خارش،تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو،مشکل در تنفس یا بلع،زردی پوست یا چشم‌ها،تپش قلب،سرگیجه و سردرد شدید شود. در ادامه ذکر شده اند:
● وارفارین: تینیدازول ممکن است اثر ضد انعقادی وارفارین را افزایش داده و خطر خونریزی را بالا ببرد. بنابراین، اگر از وارفارین استفاده میکنید.حتماً پزشک خود را مطلع سازید.
● دیسولفرام: مصرف همزمان تینیدازول و دیسولفرام باعث واکنش‌های جدی می شود.
● داروهای ضد تشنج: گاهی پیش می آید که تینیدازول اثر برخی داروهای ضد تشنج را کاهش می دهد.
● داروهای خونی: تینیدازول ممکن است بر برخی آزمایش‌های خون تأثیر بگذارد.
● سایر آنتی بیوتیک‌ها
● داروهای تشنج مانند کاربامازپین
● باربیتورات‌ها مانند فنوباربیتال
● داروهای ضد افسردگی مانند نفازودون
● داروهای فشارخون مانند وراپامیل، دیلتیازم
● رقیق کننده‌های خون مانند وارفارین
● داروهای HIV مانند ریتوناویر
● کلوتریمازول، کتوکونازول که داروی ضد قارچند
● داروهای حاوی الکل
● سیکلوسپورین
● ایزونیازید
● مخمر سنت جان
● تاکرولیموس
● لیتیوم
● فلوروراسیل
موارد منع مصرف داروی تینیدازول
همانطور که تینیدازول داروی مفیدی برای درمان برخی عفونت‌ها است، اما در مواردی به دلایل خاصی نباید آن را مصرف کرد. موارد منع مصرف تینیدازول به طور کلی عبارتند از:
● حساسیت به دارو
چنانچه قبلا به تینیدازول حساسیت داشته‌اید، نباید از این دارو استفاده کنید.
● بیماری‌های عصبی
افرادی که به بیماری‌های عصبی مانند صرع یا آسیب‌های مغزی مبتلا هستند،باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از تینیدازول استفاده کنند.
● بیماری‌های خونی
بیمارانی که با کم‌خونی شدید دست و پنجه نرم میکنند، باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند.
● بیماری‌های کبدی و کلیوی
بیماران کبدی و کلیوی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از تینیدازول استفاده کنند.
● بارداری و شیردهی
مصرف تینیدازول در دوران بارداری و شیردهی معمولا توصیه نمیشود.
تفاوت تینیدازول و مترونیدازول
تینیدازول و مترونیدازول دو داروی ضد میکروبی هستند که برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی و برخی انگل‌ها استفاده میشوند و مکانیسم اثر مشابهی دارند. با این حال، تفاوت‌هایی نیز بین این دو دارو وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
● طول مدت اثر: تینیدازول به دلیل نیمه‌عمر طولانی‌تر، معمولاً به صورت تک‌دوز توسط پزشک تجویز می‌شود و اثر آن طولانی‌تر است. در حالی که مترونیدازول معمولاً به صورت چندین دوز در روز و به مدت چند روز باید مصرف گردد.
● جذب و توزیع: از آنجا که تینیدازول به طور گسترده‌تری در بافت‌ها توزیع می‌شود به جهت درمان عفونت‌های باکتریایی و انگلی در بافت‌های عمیق‌تر موثرتر است.
● عوارض جانبی: هر دو دارو ممکن است عوارض جانبی مشابهی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد و طعم فلزی در دهان ایجاد کنند. با این حال، شیوع و شدت این عوارض جانبی در افراد مختلف، متفاوت است.
● موارد مصرف: هر دو دارو برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های دستگاه گوارش، دستگاه تناسلی و دستگاه تنفسی استفاده میشوند. با این حال، ممکن است برای درمان برخی عفونت‌ها، یکی از این داروها نسبت به دیگری ترجیح داده شود.
به طور کلی، انتخاب بین تینیدازول و مترونیدازول به عوامل مختلفی از جمله نوع عفونت، شدت بیماری، سن بیمار، سایر بیماری‌های زمینه‌ای و پاسخ بیمار به درمان بستگی دارد. بنابراین، تعیین مناسب‌ترین دارو برای درمان عفونت را به پزشک بسپارید.
آیا می‌توان در صورت حساسیت به تینیدازول از مترونیدازول استفاده کرد؟
به طور کلی جایگزینی این دارو با مترونیدازول توصیه نمیشود .تینیدازول و مترونیدازول هر دو مکانیسم اثر مشابهی دارند و به یک خانواده دارویی متعلقند.به همین دلیل، اگر به تینیدازول حساسیت داشته باشید، احتمال بالایی وجود دارد که به مترونیدازول نیز حساسیت نشان دهید. استفاده از مترونیدازول در این شرایط می‌تواند منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک شدید شود.
واکنش‌های آلرژیک به داروها می‌توانند علائمی مانند کهیر، خارش، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، تنگی نفس، کاهش فشار خون و در موارد شدید، شوک آنافیلاکسی را ایجاد کنند.اگر به تینیدازول حساسیت دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک با توجه به شرایط شما، داروی دیگری را برای درمان عفونت تجویز خواهد کرد و هرگز خودسرانه دارویی را مصرف نکنید و قبل از مصرف هر دارویی، بروشور آن را به دقت مطالعه کنید و یا از پزشک یا داروساز سوال بپرسید. تاکید می شود که در صورت بروز هرگونه عارضه‌ی جانبی،بدون داشتن نگرانی و استرس فوراً به پزشک ( ویزیت در منزل ) مراجعه کنید.حتما پزشک راه و درمان دارویی جایگزین در نظر خواهد گرفت.
تاثیر مصرف تینیدازول در بارداری بر جنین
این نکته بسیار اهمیت دارد که مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشک انجام شود. تینیدازول نیز از این قاعده مستثنی نیست.
تاثیر تینیدازول بر جنین به طور کامل شناخته شده نیست و مطالعات در این زمینه محدود است اما برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف تینیدازول در دوران بارداری ممکن است با عوارضی مانند نقص‌های مادرزادی، سقط جنین و زایمان زودرس همراه باشد. به همین دلیل، مصرف این دارو در دوران بارداری به ویژه در سه ماهه اول، تنها در صورتی مجاز است که مزایای آن برای مادر بیش از خطرات احتمالی برای جنین باشد.
موارد زیر را در نظر داشته باشید:
● نوع عفونت: شدت عفونت و نوع باکتری عامل عفونت، در تصمیم‌گیری پزشک برای تجویز تینیدازول موثر است.
● مرحله بارداری: در سه ماهه اول بارداری، حساسیت جنین به داروها بیشتر است و به همین دلیل، مصرف تینیدازول در این دوره توصیه نمیشود.
● داروهای جایگزین: پزشک حتما داروهای جایگزین دیگری را برای درمان عفونت تجویز می کند که عوارض کمتری برای جنین داشته باشند.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، قبل از مصرف هرگونه دارویی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک با توجه به شرایط شما، بهترین تصمیم را برای درمان عفونت و حفظ سلامت جنین خواهد گرفت.
مهمترین نکته این است که خوددرمانی نکنید و بدون تجویز پزشک،نه تنها تینیدازول، بلکه هیچ داروی دیگری را نیز مصرف نکنید و کار تجویز دارو را به عهده پزشک بگذارید.