ترس از یک ویروس ناشناخته، ریشه در عدم اطمینان و فقدان کنترل آن دارد. وقتی با ویروسی جدید روبرو می‌شویم، اطلاعات کمی در مورد نحوه عملکرد، میزان سرایت و شدت بیماری آن داریم که این ابهام منجر به اضطراب، ترس و وحشت می شود.همچنین از آنجا که ویروس‌های ناشناخته سریع و به طور گسترده پخش می شوند؛ این امر احساس آسیب‌پذیری و عدم کنترل را در افراد افزایش میدهد، زیرا آنها حس میکنند که نمی‌توانند از خود و عزیزانشان در برابر تهدیدی که به طور کامل درک نکرده‌اند محافظت کنند.
تجربیات گذشته با بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا، نقش مهمی در شکل‌گیری ترس و اضطراب افراد در مواجهه با ویروس‌های جدید دارد.به یاد داشته باشیم که ترس از یک ویروس ناشناخته طبیعی است. با این حال، با اتکا به اطلاعات دقیق و به‌روز از منابع معتبر و دنبال کردن پروتوکل های بهداشتی، می‌توان این ترس را مدیریت کرده و اقدامات لازم را برای محافظت از خود و دیگران انجام دهیم.در این نوشتار به سراغ ویروس نیپا رفته ایم و مطالبی را در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهیم.
ویروس نیپا چیست؟
ویروس نیپا یک ویروس زئونوز است،یعنی بین انسان و حیوان منتقل می شود. این ویروس متعلق به خانواده پارامیکسوویریده و جنس هنیپاویروس است. خفاش‌های میوه‌خوار و خوک ها از منابع اصلی انتقال ویروس نیپا محسوب می‌شوند و ویروس را از طریق آلوده کردن غذا یا بزاق خود به انسان و سایر حیوانات دیگر منتقل می کنند.
راه‌های انتقال ویروس نیپا
راه‌های اصلی انتقال ویروس نیپا به انسان عبارتند از:
1. تماس مستقیم با خفاش‌های آلوده
تماس مستقیم با خفاش‌های آلوده یا فرآورده‌های آنها که شامل تماس با بزاق، ادرار یا مدفوع خفاش میشود.همچنین خوردن گوشت خام یا فرآوری نشده خفاشی که آلوده است میتواند انسان ها را آلوده کند.
2. تماس با خوک آلوده:
خوک‌ها نیز حیواناتی هستند که از طریق تماس با خفاش‌های آلوده،بیشتر از سایر حیوانات در معرض خطر ابتلا به ویروس نیپا از قرار دارند و انسان از طریق تماس با بزاق، ادرار یا مدفوع خوک آلوده یا مصرف گوشت خام یا فرآوری نشده خوک آلوده به ویروس نیپا مبتلا می شود.
3. مصرف غذای آلوده:
خفاش‌های آلوده ممکن است ادرار یا مدفوع خود را روی خرماها دفع کنند و ویروس را از این طریق به انسان منتقل کنند. در موارد نادر، ویروس نیپا از طریق شیر بز یا گاو آلوده به انسان منتقل می گردد.
4. انتقال از انسان به انسان:
موارد نادری از انتقال ویروس نیپا از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده گزارش شده. از طریق تماس با بزاق یا ترشحات تنفسی فرد بیمار ، مانند هنگام سرفه یا عطسه، این انتقال صورت میگیرد.
در نظر داسته باشید که انتقال ویروس نیپا از طریق هوا بسیار نادر است و هیچ مدرکی مبنی بر انتقال این ویروس از طریق مدفوع انسان یا حیوان وجود ندارد.
علائم ویروس نیپا
ویروس نیپا علائمی را بروز میدهد که از خفیف تا شدید متغیر است.دوره کمون این ویروس، یعنی زمانی که فرد آلوده میشود تا زمانی که علائم ظاهر میشود، از 2 تا 40 روز متغیر است.از شایعترین علائم ویروس نیپا می‌توان به تب اشاره کرد. تب معمولاً شایعترین و در واقع اولین علامتی است که ظاهر میشود.سردرد که میتواند شدید باشد.درد عضلانی که در سراسر بدن احساس می شود. خستگی شدید،حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه و گیجی،خواب آلودگی و در موارد شدیدتر این ویروس می تواند منجر به تشنج و کما و همچنین التهاب مغزی در افراد شود.
علائم انسفالیت یا همان التهاب مغزی عبارتند از:
● سفتی گردن
در التهاب مغزی، گردن سفت می شود و خم شدن آن دشوار است.
● سردرد شدید
سردرد بسیار شدید نیز از علائم التهاب مغزی است که گاهی با تب نیز همراه است.
● تغییر سطح هوشیاری
فردی که به التهاب مغزی دچار شده، گیج، آشفته یا خواب‌آلود می باشد.
● تشنج
یکی از نشانه های التهاب مغز تشنج است.
● توهم
توهم حالتی است که فرد ممکن است چیزهایی را ببیند یا بشنود که وجود خارجی ندارند.
● ضعف عضلانی
ضعف عضلانی در یک یا چند طرف بدن در بیماران مبتلا به التهاب مغزی، طبیعی است.
البته باید توجه داشت که همه افراد مبتلا به ویروس نیپا، تمام این علائم را تجربه نمی‌کنند.برخی از افراد ممکن است فقط علائم خفیف مانند تب و سردرد داشته باشند و امکان دارد برخی دیگر به شدت بیمار شوند و دچار انسفالیت و سایر عوارض جدی شوند.
چنانچه شما و یا اطرافیانتان هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، به خصوص اگر در معرض ویروس نیپا قرار گرفته‌اید، لازم است که فوراً درخواست نیرو جهت ویزیت دکتر در منزل را از پرسنل همراه طب بکنید .
درمان ویروس نیپا
این واقعیتی است که در حال حاضر، هیچ درمان یا واکسن تایید شده‌ای برای ویروس نیپا وجود ندارد و درمان بر روی تسکین علائم و جلوگیری از عوارض متمرکز است. از جمله مراقبت هایی که می‌توان برای بیماران‌مبتلا به ویروس نیپا در نظر گرفت مراقبت‌های بیمارستانی است. بیماران مبتلا به ویروس نیپا باید در بیمارستان بستری شده تا مراقبت‌هایی همچون تزریق سرم ، اکسیژن‌تراپی و داروهای ضد تب را دریافت کنند و یا اینکه در منزل بمانید تا پرسنل همراه طب به طور کاملا عالی تا بهبود شما از شما مراقبت خواهند کرد . پزشک داروهایی را برای تسکین علائمی مانند درد، تب و سردرد تجویز میکند و در موارد شدید، از دستگاه تنفس مصنوعی برای حمایت از عملکردهای حیاتی بیمار استفاده می شود.
پیشگیری از ویروس نیپا
درست است که واکسن و داروی خاصی برای کنترل ویروس نیپا وجود ندارد.بنابراین لازم است اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس عبارتند از:
● اجتناب از تماس با خفاش‌های آلوده یا فرآورده‌های آنها از منطقی ترین راه های پیشگیری از ابتلا به ویروس نیپا است. عدم نزدیک شدن به خفاش‌ها، دست نزدن به خفاش ها و یا ادرار و مدفوع آنها و عدم خوردن گوشت خام یا فرآوری نشده خفاش توصیه میشود.
● افرادی که گوشت خوک مصرف میکنند،باید توجه داشته باشند که همیشه گوشت خوک را قبل از مصرف کامل بپزید .
● شستن دست‌ها به طور مرتب با آب و صابون به خصوص بعد از تماس با حیوانات یا فرآورده‌های آنها یوی از روش های پیشگیری از ابتلا است.
● عدم مصرف گوشت خام یا فرآوری نشده خوک، خرما یا شیر که ممکن است به ویروس آلوده باشد.
● رعایت بهداشت در هنگام مراقبت از بیمار ضروری است. استفاده از دستکش و ماسک، پیشنهاد میشود.
شیوع ویروس نیپا
شیوع ویروس نیپا در جنوب شرق آسیا و بخش‌هایی از استرالیا بیشتر است. این ویروس در مالزی، سنگاپور، بنگلادش، هند و فیلیپین نیز افرادی را مبتلا کرده است.
موارد اخیر ویروس نیپا
در ماه مه سال 2024، موارد ابتلا به ویروس نیپا در ایالت کرالا هند گزارش شد. یک پسر 14 ساله بر اثر این بیماری جان خود را از دست داد و ده‌ها نفر دیگر در معرض خطر ابتلا قرار گرفتند. مقامات بهداشتی هند اقداماتی را برای مهار شیوع این بیماری انجام داده‌اند، از جمله قرنطینه افراد در معرض خطر و افزایش آگاهی عمومی.
آیا ویروس نیپا کشنده است؟
همانطور که در قسمت قبل نیز اشاره کردیم ویروس نیپا میتواند کشنده باشد.طبق آمار،نرخ مرگ و میر برای افراد مبتلا به ویروس نیپا حدود 40 تا 70 درصد است. یعنی از هر 10 نفر مبتلا به این ویروس، 4 تا 7 نفر جان خود را از دست می‌دهند.البته ناگفته نماند کا میزان مرگ و میر بسته به سن و وضعیت سلامتی فرد میتواند متفاوت و متغیر باشد.کودکان و افراد مسن در بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس و نهایتا مرگ هستند.افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت یا بیماری کلیوی دارند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا می باشند. عوامل دیگری که بر خطر مرگ و میر تأثیر گذارند، شدت علائمی است که هر فرد بروز میکند.افرادی که علائم شدیدتر، به خصوص انسفالیت، دارند، در معرض خطر بیشتری برای مرگ هستند.همچنین افرادی که به موقع مراقبت‌های پزشکی دریافت میکنند، احتمال زنده ماندنشان بیشتر است.
آیا برای درمان نیپا داروی خاصی وجود دارد؟
متاسفانه تاکنون داروی خاصی برای درمان ویروس نیپا وجود ندارد.ولی درمان های حمایتی برای ویروس نیپا شامل موارد زیر می شود:
● مدیریت علائم:
داروهای ضد تب و مسکن مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش تب و درد و داروهای ضد تهوع و استفراغ مانند دیمن هیدرینات و اندانسترون برای کنترل این علائم. داروهای ضد تشنج برای کنترل تشنج هایی که ممکن است در اثر التهاب مغز ایجاد شوند و داروهای تنفسی برای بهبود مشکلات تنفسی تجویز می‌شوند.
● حمایت از عملکردهای حیاتی بدن:
پزشک معمولا برای جلوگیری از دهیدراتاسیون، تزریق سرم را تجویز میکند که میتوانید از تزریق سرم در منزل بهره ببرید . استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی در صورت نیاز پیشنهاد می شود و مراقبت های حمایتی در بخش مراقبت های ویژه برای بیمارانی که شرایطشان وخیم است، ضروری به نظر می‌رسد.
کاهش خطر ابتلا به ویروس نیپا
در حالی که ویروس نیپا یک بیماری جدی با نرخ مرگ و میر بالا است. تشخیص آن نیز میتواند دشوار باشد زیرا گاها علائم آن با سایر بیماری ها مانند آنفولانزا یا مننژیت اشتباه گرفته می شود. با این حال، چندین آزمایش وجود دارد که پزشکان برای تشخیص این بیماری تجویز میکنند:
● آزمایش خون
یک آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی بادی های ویروس نیپا در خون انجام می شود.
● آزمایش مایع مغزی نخاعی
آزمایش مایع مغزی نخاعی، برای بررسی وجود ویروس در مایع اطراف مغز و نخاع انجام می شود.
● آزمایش RT-PCR
آزمایش RT-PCR برای بررسی وجود RNA ویروس در خون، مایع مغزی نخاعی یا سایر مایعات بدن کاربرد دارد ضما برای این تشخیص میتوانید از مرکز ما خدمات آزمایش در منزل بگیرید .
بنابراین پیشنهاد میشود اگر مشکوک به ابتلا به ویروس نیپا هستید، فوراً به همراه طب جهت ویزیت متخصص داخلی در منزل تماس بگیرید. تشخیص و درمان زودهنگام قطعا به بهبود بیماری و کنترل علائم آن کمک بزرگی می کند.