زخم معده زمانی رخ می دهد که اسید معده پوشش محافظ معده را از بین ببرد. این اسید زخم های باز ایجاد می کند که می تواند خونریزی کرده و باعث درد شدید معده شود. زخم معده جزء بیماری های بسیار رایج و قابل درمان است، اما باید جدی گرفته شوند . در ادامه این مقاله از همراه طب ما به هر آنچه که نیاز است درباره بیماری زخم معده بدانید می پردازیم. برای دانستن علت، علائم، تشخیص و درمان زخم معده با ما همراه باشید.
آناتومی معده
معده عضوی از دستگاه گوارش است که در شکم درست زیر دنده ها، وسط مایل به سمت چپ قرار دارد.
غذای بلعیده شده در مری فشرده شده و از طریق یک اسفنکتر (حلقه ماهیچه ای کوچک) به معده هل داده می شود و در آنجا با شیره معده که حاوی آنزیم ها و اسید هیدروکلریک است، مخلوط می شود. معده یک کیسه عضلانی است، بنابراین می تواند غذا را خرد کرده و آن را به صورت مکانیکی و همچنین شیمیایی تجزیه کند .
هنگامی که غذا به قوام خمیر صاف رسید، از طریق اسفنکتر دوم به قسمت اول روده کوچک (دئودنوم) فشرده می شود .
پوشش معده مخاط یا اپیتلیوم معده، با چین های متعدد لایه بندی شده است که زخم در این پوشش ایجاد می شود .
زخم معده چیست ؟
زخم معده یک زخم باز است که در دیواره داخلی معده یا دوازدهه (اپتدای روده کوچک) ایجاد می شود. زخم دوازدهه و زخم معده هر دو از یک نوع هستند و علائم و درمان یکسانی دارند.
زخم معده زمانی ایجاد می شود که پوشش مخاطی محافظ معده و دوازدهه فرسوده شده باشد و به اسید های معده و آنزیم های گوارشی اجازه دهد تا دیواره های معده و دوازدهه را از بین ببرند. این عمل در نهایت منجر به زخم های باز می شود که به طور مداوم توسط اسید تحریک شده و درد زیادی را ایجاد خواهند کرد . زخم معده در صورت عدم درمان، می تواند عوارض جدی مانند خونریزی داخلی ایجاد کند، با گذشت زمان آنها حتی می توانند یک سوراخ را در تمام طول دیواره معده ایجاد کنند. همانطور که پیش تر گفتیم زخم معده یک بیماری رایج است اما باید توجه داشته باشید که این بیماری بسیار جدی بوده و در صورت عدم درمان مناسب و سریع، ممکن است عواقب جبران ناپذیری مانند سرطان معده به دنبال داشته باشد.
کلیک کنید : برقراری ارتباط با کارشناسان همراه طب جهت اعزام پرستار برای سرم تراپی در منزل
علت زخم معده
زخم معده زمانی اتفاق می افتد که به لایه ای که از پوشش معده در برابر اسید های موجود در معده محافظت می کند آسیب وارد شود. موارد زیر بر پوشش مخاطی معده آسیب زده و درنهایت احتمال ایجاد زخم معده را افزایش می دهد :
عفونت هلیکوباکتر پیلوری
این عفونت باکتریایی رایج، در معده زندگی می کند و بیش از نیمی از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد، اما در اکثر مواقع مشکلی ایجاد نمی کند. بخشی از مبتلایان دارای رشد بیش از حد هلیکوباکتر پیلوری هستند که در این دسته از افراد باعث ایجاد بیماری مخصوصا زخم معده می شود. این باکتری ها به تکثیر خود ادامه می دهند و مخاط معده را می خورند و باعث التهاب مزمن و بیماری زخم معده می شوند.
استفاده بیش از حد از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
این داروها شامل داروهای مسکن رایج بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین است. دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی به روش های مختلفی در ایجاد زخم معده نقش دارند. این داروها در هنگام تماس با پوشش معده، باعث تحریک دیواره می شوند و برخی را سرکوب می کنند. 30 درصد از افرادی که به طور منظم از دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می کنند، در بزرگسالی دچار زخم معده می شوند. بیش از 50 درصد از زخم های گوارشی ناشی از استفاده بیش از حد از این دارو ها است.
علت های که کمتر در ایجاد زخم معده شایع هستند عبارتند از :
استرس فیزیولوژیکی
بیماری شدید، سوختگی یا جراحت می تواند باعث ایجاد زخم استرس در معده شود. استرس فیزیولوژیکی تعادل پی اچ بدن شما را تغییر داده و اسید معده را افزایش می دهد. بر خلاف زخم معده معمولی که به تدریج ایجاد می شود، زخم های استرسی در پاسخ به استرس بسیار سریع ایجاد می شوند.
بهتر است بخوانید : از علت تا درمان خانگی بیماری کرون روده
علائم زخم معده
باکتری عامل زخم معده یا هلیکوباکتر پیلوری، در نزدیکی دریچه پیلور واقع در بین معده و اثنی عشر یا همان دوازدهه ( ابتدای روده باریک) قرار دارد و در صورت فراهم شدن شرایط برای فعالیت، این باکتری معمولا می تواند باعث ایجاد زخم در معده و دوازدهه شود. شدت علائمی که از این بیماری مشاهده می شود، به شدت بیماری بستگی خواهد داشت. رایج ترین نشانه زخم معده که مشاهده شده است، احساس سوزش یا درد در وسط شکم، بین ناف و قفسه سینه می باشد.
به طور کلی احساس درد، هنگام خالی بودن معده شدیدتر است و ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. سایر علائم و نشانه زخم معده به شرح زیر است:
درد شکم درست زیر قفسه سینه
سوء هاضمه
حالت تهوع
نفخ شکم
اروغ زدن
رفلاکس معده
استفراغ
کاهش وزن
مدفوع تیره
احساس سیری
از دست دادن اشتها
استفراغ خون آلود
علائم کم خونی ، مانند سبکی سر و خستگی
پرستاران مجرب را به خدمت بگیرید : ساکشن ریه در منزل
علائم زخم معده عصبی
زخم معده عصبی وضعیتی است که اغلب در اثر استرس، نگرانی های روانی، یا عوامل عصبی و روانی دیگر ایجاد می شود. این وضعیت ممکن است با علائم زیر همراه باشد :
درد شکم
سوزش
سوء هاضمه
کاهش وزن
تهوع و استفراغ
همچنین، مهم است به یاد داشته باشید که ممکن است علائم زخم معده عصبی با علائم زخم معده عادی تطابق داشته باشد، بنابراین تشخیص توسط پزشک متخصص داخلی و انجام آزمایش های لازم اهمیت دارد.
درد زخم معده به کجا می زند ؟
اصلی ترین علائم این عارضه درد معده و سوء هاضمه است. شما دائما حس سوزش یا گاز گرفتن را درون معده خود احساس می کنید. این درد بیشتر در بین استخوان سینه و ناف قرار دارد. بسیاری افراد گزارش داده اند که پس از غذا خوردن یا نوشیدن مایعات به همراه دارو های ضد اسید برای کاهش اسید معده، میزان درد کنترل می شود. اگر میزان ترشح اسید معده بدون دلیل زیاد شود، شما بین وعده غذایی و هنگام شب احساس درد بیشتری خواهید داشت و معمولا افراد از خوردن غذا اجتناب می کنند.
تشخیص زخم معده
تشخیص زخم معده با استفاده از روش های مختلفی انجام می شود. روش هایی که متخصص داخلی برای تشخیص زخم معده به کار می گیرد عبارتند از:
آندوسکوپی
در فرایند آندوسکوپی یک لوله انعطاف پذیر و نازک از مری به داخل معده وارد می شود. سر لوله آندوسکوپ مجهز به یک دوربین فیلمبرداری است که پزشک میتواند با استفاده از آن تصاویر بسیار دقیقی از پوشش معده را مشاهده کند. اگر زخم معده طی فرایند آندوسکوپی توسط متخصص داخلی تشخیص داده شد آندوسکوپی باید پس از درمان تکرار شود تا از بهبودی اطمینان حاصل شده و احتمال سرطان رد شود .
بیوپسی
در این فرآیند یک نمونه کوچک از بافت معده در طول آندوسکوپی گرفته می شود و در آزمایشگاه، آزمایش می شود تا زخم و التهاب به صورت دقیق تر مورد بررسی قرار گیرد.
تست تنفسی کربن رادیواکتیو
این تست وجود هلیکوباکتر پیلوری را بررسی می کند. هلیکوباکترپیلوری ها اوره را به دی اکسید کربن تبدیل می کنند. از این رو قبل از انجام این آزمایش مقداری کربن رادیواکتیو بلعیده می شود سپس هوای بازدم شده از ریه ها مورد آزمایش قرار می گیرد تا وجود این باکتری ها مشخص شود . لازم به ذکر است که برای کودکان و زنان باردار نمی توان از مواد رادیواکتیو استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : کبد چرب چیست ؟ (علائم، عوارض، درمان، پیشگیری)
درمان زخم معده
امروزه مشخص شده است که رژیم های غذایی خاص تأثیر بسیار کمی بر پیشگیری یا درمان زخم معده دارند. گزینه هایی که پزشک متخصص داخلی برای درمان زخم معده در نظر می گیرد می تواند شامل موارد زیر باشد :
دارو : بهترین درمان زخم معده توسط دارو شامل موارد زیر می شود آنتی بیوتیک برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری
آنتی اسیدها برای کنترل اسید معده
مهار کننده پمپ پروتون برای محافظت از پوشش معده و دوازدهه (مانند امپرازول، لانسوپرازول)
مسدود کننده های اچ_2 برای مسدود کردن گیرنده هیستامین که به معده دستور تولید اسید می دهد. (مانند فاموتیدین)
دارو های پوشش معده برای پوشاننده زخم معده و کنترل کننده میزان اسید (مانند کار آفات و پپتو بیسمول)
تغییرات در داروهای موجود : دوز های دارو های آرتریت، آسپرین یا سایر دارو های ضد التهابی را می توان کمی تغییر داد تا اثرات کمک کننده آنها بر زخم معده کاهش یابد.
اصلاح سبک زندگی : از جمله ترک سیگار، زیرا سیگار دفاع طبیعی معده را کاهش می دهد و روند بهبودی را مختل می کند.
درمان خانگی زخم معده
عسل : همه ما می دانیم که عسل یک ضد التهاب و ضد باکتری قوی شناخته می شود. مصرف روزانه 1-2 قاشق عسل ممکن است به کاهش التهاب و درد زخم معده کمک کند.
نعناع : نعناع به عنوان گزینه ای سبز برای درمان زخم معده شناخته شده است. این گياه خود دارای خواص ضد التهاب، ضد اسپاسم و ضد باکتری است. می توانید چند برگ نعناع را در یک فنجان آب جوش قرار داده و بعد از چند دقیقه، آن را بنوشید.
زیره سبز : زیره سبز که به عنوان یک تسکین دهنده طبیعی شناخته می شود می تواند برای کاهش التهاب زخم معده کمک کننده باشد. مصرف روزانه 1-2 قاشق چایخوری پودر زیره سبز با عسل و یا آب مفید خواهد بود.
آویشن : آویشن گیاه دیگری است که به عنوان یک تسکین دهنده برای زخم معده شناخته شده است و مصرف آن به کاهش درد ناشی از زخم معده می انجامد.
با پاکسازی خون خود از طریق فصد خون در منزل ، انواع بیماری های خود را درمان کنید.
درمان زخم معده در طب سنتی
زمانی که بدن فردی نسبت به داروهای درمانی برای زخم معده واکنش نشان دهد، می توان از طب سنتی برای درمان استفاده کرد . موثرترین و رایج ترین درمان زخم معده در طب سنتی شامل موارد زیر است :
استراحت و خواب کافی
اجتناب از مصرف الکل
پرهیز از مصرف دخانیات
پرهیز از مصرف غذاهای دوباره گرم شده
رعایت رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات تازه
افزایش مصرف مواد غذایی حاوی غلات سبوس دار
پرهیز از مصرف غذاهای تند، قهوه، شکلات و غذاهای چرب
استفاده از داروهای گیاهی مانند دمنوش نعناع، زنجبیل و عصاره گیاه سدر
چگونه می توانم از بروز یا عود زخم معده جلوگیری کنم ؟
اگر امکان دارد مصرف دارو های غیر استروئیدی را کاهش دهید و در حد توان استامینوفن را جایگزین آنها کنید. اگر به دلایل پزشکی از از دارو های غیر استروئیدی استفاده می کنید، در مورد کاهش دوز یا تغییر دارو با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما همچنین ممکن است داروی دیگری را برای مصرف همزمان با این نوع داروها برای محافظت از پوشش معده شما تجویز کند.
سایر محرک هایی که ممکن است به اسید معده بیش از حد کمک کنند یا پوشش معده شما را فرسایش دهند، از جمله سیگار کشیدن و مصرف الکل را کاهش دهید و یا در حد امکان از استعمال آنها پرهیز کنید .
آزمایش تنفس هلیکوباکتر پیلوری را انجام دهید تا متوجه شوید که آیا رشد بیش از حد باکتری دارید یا خیر.
آیا زخم معده باعث سرطان می شود ؟
درصورتی که زخم معده به مدت طولانی درمان نشود ممکن است منجر به سرطان معده شود. ممکن است علائم اولیه سرطان معده به راحتی با سایر بیماری های کمتر جدی اشتباه گرفته شوند.
برای انجام بهره گیری از خدمات شبانه روزی و بدون نوبت سونوگرافی در منزل وارد شوید.
درمان زخم معده چقدر طول می کشد ؟
پاسخ این سوال که درمان زخم معده چقدر طول می کشد برای هر فردی متفاوت بوده به عواملی مانند اندازه و عمق زخم، نوع درمان انتخاب شده، رهایش از فاکتورهای تحریک کننده مخالف (مثلاً استرس، دخانیات، درد شدید و...)، و تکامل بیماری بستگی دارد.
اگر زخم بزرگ و عمیق باشد، ممکن است زمان بیشتری برای بهبود نیاز باشد. در مجموع، بهتر است همواره با پزشک خود در ارتباط باشید تا زمان درمان و پیگیری را منطبق بر وضعیت شما اعلام کند. همچنین پس از شروع درمان و دوره دارویی، باید به پیگیری های منظم زیر نظر پزشک متخصص داخلی و یا گوارشی خود ادامه دهید تا از بهبود و حفظ وضعیت سلامتی خود اطمینان حاصل کنید.
بهترین صبحانه برای زخم معده چیست ؟
برای افرادی که با زخم معده مبارزه می کنند، مواد غذایی خاصی برای صبحانه می تواند مفید باشد. در نظر داشته باشید که تجویزات مربوط به غذایی باید با پزشک متخصص داخلی، متخصص گوارش و یا متخصص تغذیه مشورت شود، چرا که هر فرد ممکن است نیازها و مشکلات مختلفی داشته باشد.
به طور کلی صبحانه ای که می تواند برای زخم معده مفید باشد، عبارت است از:
نان تستی یا نان کلوچه وغیره با مغز آجیل
سوپ مخصوص که باید تازه، گرم، کم چرب و بدون حبوبات باشد
غلات صحیح (نان‌های آرد کامل)