سرطان تخمدان چیست و چگونه درمان میشود ؟

تخمدان‌ها غدد جنسی زنانه هستند و نقش مهمی در تولید هورمون‌های زنانه و تخمک ایفا می‌کنند. مواقعی پیش می آید که سلول‌های این غده‌ها به طور غیر طبیعی رشد کرده، تومورهایی ایجاد می‌شود که می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. تومورهای بدخیم تخمدان یا همان سلول‌های سرطانی میتوانند رشد کنند و سایر اندام‌ها را درگیر کنند.با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه پزشکی، سرطان تخمدان یکی از کشنده‌ترین سرطان‌های زنان در دنیاست.البته تشخیص زودهنگام این بیماری، شانس بهبودی را افزایش می دهد. اما متأسفانه، باید بگوییم که به دلیل علائم مبهم اولیه، غالبا این بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود. 
در این مقاله، به معرفی سرطان تخمدان.،عوامل خطر، علائم، روش‌های تشخیص، درمان‌های موجود و اهمیت غربالگری این بیماری خواهیم پرداخت. هدف ما از نگارش این مقاله، افزایش آگاهی زنان جامعه نسبت به این بیماری و همچنین ترغیب آنها به مراقبت بیشتر از سلامت خود است. با شناخت بهتر سرطان تخمدان، می‌توان در جهت پیشگیری و درمان موثرتر این بیماری گام برداشت.

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان نوعی سرطان است که در آن سلول‌های تخمدان به صورت غیر طبیعی رشد کرده و به سایر قسمت‌های بدن حمله می‌کنند. تخمدان‌ها غده‌های جنسی زنانه هستند که تخمک تولید می‌کنند و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون را ترشح می‌کنند.

علائم سرطان تخمدان

باید دانست که علائم اولیه سرطان تخمدان شبیه به مشکلات گوارشی معمولی است و همین امر تشخیص زودهنگام این بیماری را دشوار می سازد. برخی از علائم شایع عبارتند از:

●    نفخ یا ورم شکم

 این یکی از شایع ترین علائم است .

●    احساس سیری زودهنگام هنگام غذا خوردن

 فرد در این حالت حتی با خوردن مقدار کمی غذا، احساس سیری می‌کند.

●    کاهش وزن بدون دلیل

کاهش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی  نشانه‌ای از وجود مشکل جدی در بدن است که متاسفانه می تواند یکی از علائم سرطان تخمدان نیز باشد. 

●    ناراحتی در ناحیه لگن

درد یا فشار در ناحیه لگن نیز یکی از نشانه هاست که باید جدی گرفته شود. 

●    خستگی

 احساس خستگی و بی‌حالی مداوم نیز می‌تواند یکی از علائم باشد.

●    تغییرات در عادات روده

احتمال دارد یبوست یا اسهال مکرر رخ دهد.

●     ادرار کردن مکرر

 احساس نیاز به ادرار کردن آن هم به کرات و فوری ممکن است وجود داشته باشد.
 توجه داشته باشید که این نشانه ها لزوماً به معنای ابتلا به سرطان تخمدان نیستند و می‌توانند دلایل دیگری نیز داشته باشند. با این حال، اگر هر یک از این علائم را به مدت طولانی تجربه کردید، سریعا درخواست اعزام ویزیت در منزل را کنید ،  تا علت آن بررسی شود.

عوامل خطر ابتلا به سرطان‌تخمدان

عوامل متعددی وجود دارند که میتوانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند، از جمله:

●    سن

 خطر با افزایش سن این خطر افزایش می‌یابد.

●    سابقه خانوادگی

 داشتن سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا سایر سرطان‌های مرتبط با ژن‌های BRCA1 و BRCA2 ریسک سرطان تخمدان را بالا میبرند. بنابراین این افراد باید تحت آزمایش غربالگری قرار بگیرند.

●    اختلالات هورمونی

 وجود بعضی از اختلالات هورمونی مانند اندومتریوز یا کیست‌های تخمدان نیز از عوامل خطر محسوب می شوند.

●    چاقی

چاقی با افزایش خطر ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها، از جمله سرطان تخمدان، ارتباط مستقیم دارد.

●    نداشتن فرزند

زنانی که تجربه زایمان نداشته‌اند،نسبت به مادران  بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

راه‌های تشخیص سرطان تخمدان

یکی از موارد بسیار مهم و حیاتی در مقوله سرطان تخمدان،تشخیص زودهنگام آن است، زیرا در مراحل اولیه این سرطان قابل درمان‌ است. متأسفانه، به دلیل علائم مبهم اولیه، اغلب این بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود. پزشکان معمولا برای تشخیص سرطان تخمدان، از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند:

1. معاینه لگن:

 ویزیت متخصص زنان در منزل  با انجام معاینه لگن، وجود هرگونه توده یا تغییرات غیر طبیعی در تخمدان‌ها را تایید یا رد می کند.

2. سونوگرافی:

سونوگرافی برای ایجاد تصاویر از اندام‌های داخلی  از امواج صوتی استفاده می‌کند و به پزشک کمک می کند تا اندازه، شکل و بافت تخمدان‌ها را بررسی کرده و وجود هرگونه توده یا کیست را تشخیص دهد.

3. سی‌تی اسکن :

چنانچه تصاویر دقیق تری از شکم و لگن نیلز باشد، سی‌تی اسکن از اشعه ایکس برای ایجاد این تصاویر گزینه مناسبی است. این روش به پزشک کمک کرده تا گسترش سرطان را در بدن ارزیابی کند.

4. ام‌آرآی:

ام‌آرآی نیز از جمله روش هایی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از اندام‌های داخلی بهره میگیرد. در ام‌آرآی این امکان وجود دارد که تومورهای کوچک تشخیص داده شود و به ارزیابی گسترش سرطان نیز کمک می کند.

5. آزمایش خون:

CA-125: این آزمایش سطح یک پروتئین به نام CA-125 را در خون اندازه‌گیری می‌کند. سطوح بالای آن می‌تواند نشان‌دهنده وجود سرطان تخمدان باشد، اما این آزمایش در منزل به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست و ممکن است آزمایش‌های دیگری برای بررسی عملکرد اندام‌ها و وجود سایر مشکلات انجام شود.

6. بیوپسی:

بیوپسی تنها روش قطعی برای تشخیص سرطان است. طوری که نمونه کوچکی از بافت تومور برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. بیوپسی با استفاده از سوزن یا جراحی نیز قابل  انجام است.

انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان، یک بیماری است که از سلول‌های تخمدان آغاز می‌شود. این سلول‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام از آنها، سرطان متفاوتی را ایجاد می‌کند. انواع اصلی سرطان تخمدان عبارتند از:

1. سرطان اپیتلیال تخمدان 

شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان،اپیتلیال است و حدود 90 درصد از موارد را تشکیل می‌دهد. سلول‌های اپیتلیال، لایه بیرونی تخمدان را می‌پوشانند.انواع مختلف سرطان اپیتلیال شامل آدنوکارسینوما است که شایع‌ترین نوع سرطان اپیتلیال بوده و از سلول‌های غده‌ای ایجاد می‌شود.کارسینوم سلول‌های زایا نیز نوع دیگری از سرطان اپیتلیال است که از سلول‌های تولیدکننده تخمک بوجود می آید. کارسینوم انتقالی نیز از سلول‌های پوششی مجاری ادراری ایجاد می‌شود.

2. سرطان استروما تخمدان 

این نوع سرطان از سلول‌های تولیدکننده هورمون در تخمدان که به نام سلول‌های استروما شناخته می شوند. ایجاد می‌شود. این نوع سرطان نسبت به نوع اپیتلیال کمتر شایع است.از انواع مختلف سرطان استروما می توان به سرطان سلول‌های گرانولوزا اشاره کرد که از سلول‌های تولیدکننده استروژن ایجاد می‌شود.نوع دیگر سرطان از سلول‌های تولیدکننده آندروژن یا همان هورمون‌های مردانه ایجاد می‌شود. و در نهایت سرطان آندوبلاسم که از سلول‌های جنینی باقی‌مانده در تخمدان تولید می‌شود.

3. سرطان ژرم سل تخمدان 

این نوع سرطان از سلول‌های جنسی اولیه ‌که همان سلول‌های زایا هستند، ایجاد می‌شود که در نهایت به تخمک تبدیل می‌شوند. این نوع سرطان بیشتر در زنان جوان دیده می‌شود دیسژرمینوما،اندروکارسینوما و تراتوم نیز انواع مختلف سرطان ژرم سل تخمدان می باشند. 

عوامل موثر بر نوع سرطان تخمدان

همانطور که گفتیم سرطان‌تخمدان انواع مختلفی دارند و عوامل متعددی بر تعیین نوع این سرطان موثرند. 

●    نوع سلول‌های درگیر

 هر نوع سلول، از لحاظ رشد و پاسخ به درمان ، ویژگی های متفاوتی دارد.

●    مرحله سرطان

 گسترش سرطان به سایر اندام‌ها، بر نوع درمان آن تأثیر می‌گذارد.

●    سن بیمار

 سن بیمار در نوع سرطان تخمدان و پاسخ به درمان آن نقش دارد.
این نکته را فراموش نکنید که تشخیص دقیق نوع سرطان تخمدان بسیار مهم است. زیرا هر نوع سرطان، درمان خاص خود را نیاز دارد. برای تشخیص دقیق، پزشک متخصص از روش‌های مختلفی مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و بیوپسی استفاده می‌کند.

درمان‌سرطان تخمدان 

جراحی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان تخمدان است. هدف اصلی جراحی، برداشتن کامل تومور و بافت‌های اطراف آن به همراه اندام‌هایی است که ممکن است درگیر سرطان شده باشند. نوع جراحی به مرحله بیماری، نوع سرطان و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، جراحی محافظه‌کارانه و در برخی دیگر، جراحی گسترده‌تری انجام می‌شود. پس از جراحی، اغلب شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده تجویز می‌شود. تشخیص زودهنگام و انجام جراحی به موقع، شانس بهبودی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

چگونه‌می توان از سرطان تخمدان‌پیشگیری کرد؟ 

این یک حقیقت انکار ناپذیر است که علت دقیق سرطان تخمدان هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما با مدیریت عوامل خطر و ایجاد سبک زندگی سالم، می‌توان از ابتلا به این بیماری تا حد زیادی مصون‌ ماند. در ادامه به برخی از راهکارهای پیشگیری از سرطان تخمدان اشاره می‌کنیم:

●    عوامل ژنتیکی و خانوادگی

چنانچه سابقه خانوادگی سرطان تخمدان دارید، حتماً با یک مشاور ژنتیک مشورت کنید. انجام آزمایش‌های ژنتیکی برای تشخیص جهش‌های ژنی مرتبط با سرطان تخمدان توسط متخصص ژنتیک توصیه می‌شود. زنانی که دارای جهش ژنی هستند، باید تحت نظر پزشک متخصص داخلی در منزل و با انجام آزمایش‌های منظم، از نظر ابتلا به سرطان تخمدان تحت بررسی قرار گیرند.

●    عوامل سبک زندگی

بارداری و زایمان تأثیر زیادی در کاهش ابتلا به سرطان تخمدان دارند؛ لذا داشتن فرزند و شیردهی، یکی از روش های پیشگیری  است. همچنین حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی از فاکتورهایی است که به کاهش خطر ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها، از جمله سرطان تخمدان کمک می کند.انجام فعالیت بدنی منظم به مدت حداقل 30 دقیقه ضمن اینکه به سلامت فرد کمک می کند، خطر سرطان را کاهش می دهد. بانوان همواره باید مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و غذاهای کم چرب را به جهت تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به سرطان فراموش نکنند. و ترک مصرف دخانیات و الکل را در اولویت قرار دهند. 
برخی مطالعات نشان می‌دهند که استفاده طولانی مدت از داروهای ضد بارداری خوراکی احتمال خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهد. اما در مورد استفاده از این داروها، حتماً با پزشک مشورت کنید.

●    غربالگری

سونوگرافی در منزل  لگن می‌تواند به تشخیص زودهنگام کیست‌های تخمدان و سایر تغییرات غیر طبیعی کمک کند.آزمایش CA-125  این آزمایش سطح پروتئین CA-125 را در خون اندازه‌گیری می‌کند. اگرچه افزایش سطح این پروتئین می‌تواند نشان‌دهنده وجود سرطان تخمدان باشد، اما این آزمایش به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست.