شاید نام عجیب عارضه ای به نام شانه یخ زده را شنیده باشید. شانه یخ زده، وضعیتی است که مفصل شانه را تحت تأثیر قرار داده و باعث درد و محدودیت حرکتی در فرد میشود. ابتلا به این عارضه می‌تواند فرد را بسیار ناتوان کند به طوریکه انجام فعالیت‌های روزمره برایش دشوار شود. خوشبختانه امروزه از فیزیوتراپی جهت درمان شانه یخ زده و کمک به بازگشت دامنه حرکتی و قدرت به مفصل استفاده می شود.
علائم شانه یخ زده
علائم شانه یخ زده معمولا به تدریج و در طول زمان ایجاد می شود و در واقع سه مرحله دارد:
● مرحله انجماد: از نشانه های مرحله انجماد میتوان به درد و سفتی در مفصل شانه اشاره کرد. حرکت دادن شانه در این مرحله به خصوص در هنگام بالا بردن بازو یا چرخاندن آن به بیرون دشوار است.
● مرحله یخ زده: در این مرحله بیمار معمولاً شدیدترین درد را حس می کند و حتی ممکن است سفتی مفصل شدیدتر شود.
● مرحله آب شدن: بیمار در اینجا بهبود تدریجی درد و سفتی را تجربه میکند .
بهبود عارضه شانه یخ زده ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد .مسئله مهم این است که درمان زود هنگام شانه یخ زده ، روند بهبودی را تسریع میکند.
پزشک چگونه شانه یخ زده را تشخیص میدهد؟
پزشک معمولا برای تشخیص شانه یخ زده، معاینه فیزیکی انجام میدهد و سابقه پزشکی بیمار را بررسی میکند. در معاینه فیزیکی که پزشک انجام میدهد، موارد زیر بررسی میشود:
● دامنه حرکتی: پزشک شانه بیمار را در جهات مختلف حرکت میدهد که دریابد تا چه حدی می تواند آن را حرکت دهد.
● قدرت: پزشک همچنین عضلات شانه بیمار را از نظر قدرت بررسی میکند.
● درد: او به جهت بررسی حساسیت به لمس، مفصل شانه را فشار میدهد.
● سفتی: همچنین برای بررسی سفتی مفصل شانه، شانه بیمار را به آرامی حرکت میدهد.
ممکن است پزشک برخی از آزمایشات تصویربرداری را برای رد سایر علت های درد شانه تجویز کند به طور مثال، برای بررسی شکستگی یا ناهنجاری‌های استخوانی از اشعه ایکس بهره بگیرد و یا ام آر آی را برای بررسی آسیب به بافت‌های نرم مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها انتخاب کند.آرتروگرام نیز روش دیگری است که برای تزریق ماده حاجب به مفصل و مشاهده بهتر آن در تصاویر اشعه ایکس به کار گرفته می شود .
اگر پزشک بر اساس معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی بیمار ،مشکوک به شانه یخ زده باشد، آزمایشات تصویربرداری برای تأیید تشخیص انجام می شود.
در فیزیوتراپی برای شانه یخ زده چه انتظاراتی باید داشت؟
فیزیوتراپیست معمولا برای درمان شانه یخ زده یک برنامه درمانی را برای بیمار ایجاد میکند. و با انجام تمرینات دامنه حرکتی به آرامی مفصل شانه بیمار را در جهات مختلف حرکت میدهد تا دامنه حرکتی آن به مرور افزایش یابد.از آنجا کا عضلات اطراف مفصل شانه ضعیف می‌شوند، فیزیوتراپیست با دادن تمرینات تقویتی به به بهبود ثبات مفصل و تقویت عضلات کمک میکند. گاهی فیزیوتراپیست از تکنیک‌های درمان دستی برای کمک به آزادسازی بافت‌های سفت و افزایش دامنه حرکتی مفصل بهره می‌گیرد و یا ممکن است از وسایلی مانند گرما، سرما، اولتراسوند یا تحریک الکتریکی برای کاهش درد و التهاب برای بیمار استفاده کند.
در برخی موارد، بنا به خواسته بیمار و تشخیص پزشک ، فیزیوتراپی در منزل انجام می شود
اگر درد شانه شدید باشد و با انجام تمرینات فیزیوتراپی نتیجه دلخواه حاصل نشد ممکن است لازم باشد به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. متخصص ارتوپد، سایر گزینه‌های درمانی، مانند تزریق داروهای ضد درد یا استروئید به مفصل را تجویز کند. در برخی موارد، ممکن است جراحی نیز لازم باشد.
چرا بعد از فیزیوتراپی درد دارم
تزریق دارو به شانه یخ زده
تزریق کورتیکوستروئید روشی رایج برای درمان درد و التهاب ناشی از این شانه یخ زده است. کورتیکوستروئیدها داروهای ضد التهابی قوی هستند و به طور مستقیم توسط پزشک به مفصل شانه تزریق می شوند.
پزشک ابتدا ناحیه شانه را تمیز و ضد عفونی می کند. گاهی بنا به درخواست بیمار و به صلاحدید پزشک، از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه استفاده می شود و سپس پزشک از یک سوزن نازک برای تزریق کورتیکوستروئید به فضای مفصلی استفاده می کند. این تزریق فقط چند ثانیه طول می کشد.
پزشکان توصیه می کنند بعد از تزریق، از یخ برای تسکین التهاب شانه استفاده شود و در صورت درد، برای مصرف در خانه، مسکن تجویز می شود.
اکثر افراد پس از تزریق کورتیکوستروئید برای شانه یخ زده،طی چند روز تا چند هفته دردشان تسکین می یابد. این حال، توجه داشته باشید که تزریق کورتیکوستروئید یک درمان قطعی برای شانه یخ زده نیست و ممکن است لازم باشد تزریق در آینده تکرار شود.
گاها پیش می آید که بیمار پس از تزریق، درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق،عفونت،نازک شدن پوست در محل تزریق ،افزایش قند خون و ضعف عضلات را تجربه کند.
چنانچه هر گونه عوارض جانبی بعد از تزریق کورتیکوستروئید را تجربه کردید،به پزشک خود اطلاع دهید.
در مجموع باید خاطر نشان کرد که تزریق کورتیکوستروئید یک درمان موثر برای درد و التهاب ناشی از شانه یخ زده است. با این حال، قبل از انجام هر گونه تزریقی، با پزشک مشورت نمایید و در صورت صلاحدید او، این کار را انجام دهید.
علت بروز شانه یخ زده
علت دقیق شانه یخ زده ناشناخته است، اما عوامل متعددی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:
● آسیب : شکستگی یا دررفتگی، می تواند در دراز مدت منجر به شانه یخ زده شود.
● عدم تحرک : در بیمارانی که جراحی انجام داده اند و یا سکته مغزی کرده اند، به علت کم تحرکی عارضه شانه یخ زده شایع است.
● بیماری های خاص : بیماری هایی مانند دیابت و بیماری قلبی، خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش می دهند.
ورزش های مناسب شانه یخ زده
برخی از حرکات کششی و تقویتی رایج برای کمک به شانه یخ زده وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی میکنیم.
حرکات کششی:
● کشش آویزان: در حالیکه ایستاده اید. بازوی آسیب دیده را در کنارتان به صورت آویزان نگه دارید و با دست دیگر، آرنج بازوی آسیب دیده را به آرامی به سمت بالا و دور از بدن خود بکشید تا وقتی که کشش ملایمی را حس کنید. 15 تا 30 ثانیه نگه دارید .
● کشش متقاطع بدن: در حالت نشسته، بازوی آسیب دیده را در مقابل سینه خود دراز کنید. با دست دیگر، آرنج بازوی آسیب دیده را به آرامی به سمت شانه مخالف خود بکشید تا زمانی که کشش ملایمی را احساس نمایید. 15 تا 30 ثانیه نگه دارید و سپس 3 بار تکرار کنید.
● کشش چرخش داخلی: در حالت ایستاده، بازوی آسیب دیده را در کنار خود به طور آویزان نگه دارید سپس کف دست خود را به سمت بیرون بچرخانید. و با دست دیگر، مچ دست خود را به آرامی به سمت بدنتان بکشید تا زمانی که کشش ملایمی را حس کنید. 15 تا 30 ثانیه نگه دارید بهتر است این حرکت نیز ۳بار تکرار شود.
● کشش چرخش خارجی: بایستید و بازوی را به سمت پایین آویزان کنید. کف دست خود را به سمت پایین بچرخانید. با دست دیگر، مچ دست را به آرامی به دور از بدن خود بکشید تا زمانی که کشش ملایمی را احساس کنید
تمرینات تقویتی:
● پروانه: با وزنه های سبک در هر دست تمرین پروانه را شروع کنید.. در این تمرین پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و انگشتان پا را کمی به بیرون بچرخانید. زانوها را خم کنید تا زمانی که ران های شما تقریباً با زمین موازی شوند. با صاف کردن پاها، به آرامی به حالت ایستاده برگردید. در 2 تا 3 ست این تمرین را تا ۱۲ بار تکرار کنید.
● پرس شانه: این تمرین را با وزنه های سبک شروع کنید. روی صندلی بنشینید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید. وزنه ها را تا ارتفاع شانه جلوی نگه دارید، کف دست ها به سمت جلو باشد. با فشار دادن وزنه ها به سمت بالا، آرنج را صاف کنید. به آرامی وزنه ها را به موقعیت شروع برگردانید. 10 تا 12 بار این تمرین را 2 تا 3 ست،تکرار کنید.
● پارویی خمیده: با وزنه های سبک شروع کنید. با زانوهای کمی خم شده و کمر صاف به جلو خم شوید. وزنه ها را به سمت پایین به سمت ران های خود پایین بیاورید، دقت کنید که آرنج ها نزدیک به بدن باشد. با کشیدن وزنه ها به سمت قفسه سینه، آرنج را خم کرده و این حرکت را 10 تا 12 بار انجام دهید.
● چرخش داخلی با وزنه: یک وزنه سبک در دست آسیب دیده نگه دارید. به طور ایستاده، بازوی آسیب دیده خود را در کنار بدن آویزان نگه دارید. کف دست خود را به سمت بیرون بچرخانید و همزمان که آرنج خود در حالت ثابت نگه می دارید، وزنه را به سمت بالا و دور از بدن بالا برده و به آرامی وزنه را به موقعیت شروع برگردانید.
● چرخش خارجی با وزنه: یک وزنه سبک بردارید، بایستید و بازوی آسیب دیده را در کنار خود آویزان کنید و کف دست را به سمت پایین بچرخانید. با نگه داشتن آرنج در حالت ثابت، وزنه را به سمت پایین و دور از بدن بیاورید. هم اکنون به آرامی وزنه را به موقعیت شروع برگردانید.
نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که باید تمرینات را به آرامی انجام دهید. اگر در حین انجام هر یک از تمرینات ، احساس درد کردید، متوقف شوید. همچنین باید قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنید و در صورت صلاحدید او ، ورزش مناسب را انتخاب نمایید.