پس از ترخیص بیمار از بیمارستان و قطع امید پزشک معالج مطرح‌کردن این سوال از سوی بستگان او که "بیمار ما تا کی زنده‌است؟" ضمن اینکه برای همراهان بسیار سخت است، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده و نزدیکان تبدیل می‌شود. پاسخ آن برای پزشک هم دشوار خواهد بود؛ زیرا بستگان بیمار به دنبال جواب سوالی هستند که متاسفانه پاسخ قطعی و دقیقی برای آن وجود ندارد. اما باید بگوییم که پیش بینی زمان مرگ یک فرد، حتی در شرایطی که بیماری لاعلاج و پیشرفته باشد، به طور قطعی امکان‌پذیر نیست و پزشکان به طور قطعی قادر به پیش‌بینی زمان مرگ دقیق آن نیستند.
چرا پیش بینی زمان مرگ دشوار است؟
دلایل متعددی برای این عدم قطعیت وجود دارد. اولین دلیل این است که بدن انسان یک سیستم پیچیده دارد که تحت‌تأثیر عوامل مختلف داخلی و خارجی قرار دارد و تشخیص مرگ فرد را با مشکل مواجه می‌کند. حتی در مواردی که بیماری‌های لاعلاج تشخیص داده می‌شود، سرعت پیشرفت بیماری و زمان دقیق مرگ بیمار را نمی‌توان اعلام کرد. در این میان نباید نقش عوامل غیرقابل پیش بینی زمان مرگ مانند بلایای طبیعی، تصادفات، حوادث ناگهانی را نادیده گرفت؛ زیرا این حوادث می‌توانند در هر لحظه رخ داده و مرگ یک فرد را تسریع کنند. وقتی فردی بر اثر وقایعی ناگهانی جان خود را از دست می‌دهد و پزشک برای او گواهی فوت صادر می‌کند، می‌تواند با قطعیت بگوید او چند ساعت پیش فوت کرده است ولی قبل از آن امکان فهمیدن زمان مرگ بیمار حتی در بیماران مرگ مغزی وجود ندارد. برای بهبود این بیماران می‌توانید از خدمات ویزیت در منزل استفاده کنید.
با همه این تفاسیر، تلاش‌هایی برای تست زمان مرگ با استفاده از روش‌های مختلف علمی توسط دانشمندان و پزشکان در حال انجام است. آن‌ها با تجزیه و تحلیل بیومارکرها که شامل بررسی نشانه‌های زیستی در خون و ادرار است، برای یافتن سرنخ‌هایی از سلامت کلی و خطر مرگ زودهنگام هستند. استفاده از روش‌هایی مانند ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی تغییر در اندام‌ها و بافت‌های بدن یکی از روش‌هایی است که دانشمندان در حال تحقیق و بررسی درباره آن هستند.
به‌طور کلی، در‌حالیکه پزشکان می‌توانند با توجه به شرایط بیمار و بیماری او، برآوردهایی کلی از احتمال مرگ و بازه زمانی آن ارائه دهند اما نمی‌توانند با قاطعیت و به‌طور دقیق پیش بینی زمان مرگ را انجام دهند.
اگر بیمار در مراحل پایانی زندگی خود و به‌اصطلاح در بستر مرگ به سر می‌برد، بهتر است تا ارتباط مداوم پزشک با او حفظ شود تا در زمان فوت بتواند برای او گواهی فوت صادر کند. در‌صورت نیاز برای اطمینان از وضعیت بیمار خود می‌توانید از خدمات سونوگرافی در منزل هم استفاده کنید. اصطلاح "مرحله پایانی" که در این دوره به بیمار نسبت داده می‌شود. دو زمینه پزشکی اصلی دارد.
بیماری مرحله پایانی
به مرحله نهایی یک بیماری پیشرونده و غیرقابل درمان اشاره دارد. در این مرحله، بیماری بسیار پیشرفته شده است و علائم معمولاً شدید و مدیریت آن دشوار است. از ویژگی‌های کلیدی مرحله نهایی بیماری می‌توان به پیشرفت سریع بیماری اشاره نمود که بیماری به‌سرعت بدتر می‌شود و اندام‌ها و سیستم‌های بدن در معرض خطر قرار می‌گیرند.
بیماران ممکن است در این مرحله درد، ضعف، خستگی، تنگی نفس و سایر علائم ناتوان‌کننده را تجربه کنند. معمولاً در این مرحله هیچ درمانی برای بیماری وجود ندارد و درمان بر مدیریت علائم و بهبود راحتی تمرکز دارد. متاسفانه، امید به زندگی اغلب در مرحله پایانی بیماری بسیار محدود است. این به نکته‌ای شاره می‌کند که یک اندام حیاتی مانند قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها یا کبد دیگر نمی‌تواند به‌طور مستقل کار کند. این می‌تواند به دلیل انواع بیماری‌های مزمن یا حوادث حاد رخ دهد. برای شناسایی این بیماری‌ها باید از خدمات ویزیت متخصص ریه در منزل یا درمانگاه بهره ببرید.
البته علائم بسته به اندام آسیب‌دیده متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال، مرحله نهایی بیماری کلیه ممکن است باعث تورم، خستگی و مشکل در ادرار شود، در‌حالیکه نارسایی قلبی در مرحله نهایی ممکن است منجر‌به تنگی نفس و درد قفسه سینه شود. برای اطمینان از سلامت یکی از این اعضای مهم بدن می‌توانید از خدمات ویزیت متخصص قلب در منزل استفاده کنید.
با تقلای بدن برای جبران اندام از‌کار‌افتاده، سلامت کلی به‌سرعت کاهش می‌یابد. شاید به همین دلیل است که پزشکان در مراحل آخر بیماری تاکید بر استراحت کامل بیمار دارند و از اطرافیان می‌خواهند تا بیمارشان را زیاد جابه‌جا نکنند. بیماران ممکن است نیاز به بستری مکرر در بیمارستان داشته باشند، این بستری‌های مکرر و بعضا ناامید‌کننده یکی از نشانه‌های نزدیک‌شدن زمان مرگ فرد است.
مراقبت‌های پایان زندگی
دوره‌ای از مراقبت است که بر آسایش و رفاه فردی که در حال مرگ است تمرکز دارد. هدف آن ارائه بهترین کیفیت زندگی ممکن برای بیمار در زمان باقی‌مانده از عمر او است. مراقبت‌های پایان زندگی می‌توانند در بیمارستان، خانه یا یک مرکز درمانی ارائه شوند. پزشک برای رفاه نسبی و آرامش خاطر بیماری که در لحظات آخر عمر به سر می‌برد یک سری نکات را باید در نظر بگیرد. او باید با بیمار در مورد خواسته‌ها و آرزوهایش برای پایان زندگی صحبت کرده و به سوالات و نگرانی‌های بیمار و خانواده‌اش با صبر و حوصله پاسخ دهد و همچنین از یک زبان واضح و ساده استفاده کرده و از به‌کار‌بردن اصطلاحات پزشکی تخصصی خودداری کند. همچنین با ویزیت متخصص داخلی در منزل باید علائم بیمار، مانند درد، تهوع و تنگی نفس را کنترل کند. به بیمار و خانواده‌اش اطمینان و حمایت عاطفی بدهد و به آن‌ها اجازه دهد تا احساسات خود را ابراز کنند و با صبوری به صحبت‌های آن‌ها گوش دهد و در واقع خود را جای آن‌ها قرار بدهد.
گواهی فوت
گواهی فوت سندی رسمی است که مرگ یک فرد را تأیید می کند. این سند توسط پزشک یا پزشکی قانونی صادر می شود و شامل اطلاعاتی در مورد متوفی مانند نام، تاریخ تولد، محل تولد، تاریخ فوت، محل فوت و علت فوت است. گواهی فوت برای اهداف مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می‌شود.
- دریافت جواز دفن: جواز دفن مجوزی است که برای دفن متوفی مورد نیاز است.
- مسدود کردن حساب‌های بانکی و سایر حساب های مالی متوفی: بسیاری از موسسات مالی برای بستن حساب‌های یک متوفی به گواهی فوت نیاز دارند.
- ادعای بیمه عمر: برای دریافت مزایای بیمه عمر، ذی‌نفعان باید گواهی فوت را به شرکت بیمه ارائه دهند.
- انتقال دارایی: برای انتقال دارایی متوفی به وراث، ممکن است به گواهی فوت نیاز باشد.
صدور گواهی فوت
نحوه صدور گواهی فوت بستگی به مکانی دارد که بیمار در آنجا فوت شده است. نحوه صدور این گواهی به اینکه بیمار در بیمارستان جان خود را از دست داده و یا در منزل فوت شده است، تفاوت دارد. در ادامه، برای اینکه با روند صدور این گواهی آشنا شوید، مراحل کلی صدور گواهی فوت در ایران ذکر شده است.
1. مرگ در بیمارستان یا مرکز درمانی
در‌صورتیکه بیمار در بیمارستان فوت کند پزشک معالج مرگ را تأیید کرده و گواهی فوت را تکمیل می‌کند. سپس گواهی فوت به اداره ثبت احوال ارسال می‌شود. اداره ثبت احوال گواهی فوت را ثبت می‌کند و نسخه‌ای از آن را به خانواده متوفی می‌دهد.
2. مرگ در منزل
چنانچه مرگ یک فرد در منزل رخ داده باشد، ابتدا خانواده متوفی باید با پلیس یا اورژانس تماس بگیرند. پزشک قانونی به محل فوت می‌آید و مرگ را تأیید کرده و گواهی فوت را تکمیل می‌کند. سپس گواهی فوت به اداره ثبت احوال ارسال می‌شود. در آنجا گواهی فوت ثبت می‌شود و نسخه‌ای از آن به خانواده متوفی تحویل داده می‌شود. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد کالبدشکافی انجام شود که توسط پزشک قانونی تعیین می‌شود. چنانچه مرگ مشکوک باشد، لازم است پلیس تحقیقاتی انجام دهد. خانواده متوفی باید در اسرع وقت برای صدور گواهی فوت در منزل اقدام کنند.
در چه مواردی گواهی فوت اعتبار ندارد؟
گواهی فوت سندی است که باید در شرایط ذکر‌شده توسط پزشک متخصص انجام گیرد البته شروطی وجود دارد که در‌صورت وجود آن‌ها، گواهی صادر نخواهد شد. هنگامی که گواهی فوت صادر می‌شود باید نکاتی را در نظر بگیرید؛ زیرا گواهی فوت در موارد زیر اعتبار ندارد.
- گواهی فوت موقتی که توسط پزشک یا مراکز درمانی صادر می‌شود برای مدت کوتاه ۱۰ روزه اعتبار دارد و این مدت معمولا برای انجام امور اداری و قانونی کافی نیست. پس از این مدت، باید گواهی فوت نهایی از اداره ثبت احوال دریافت شود.
- گواهی فوت باید توسط مراجع قانونی و مجاز مانند پزشک، بیمارستان، سازمان ثبت احوال و یا مقامات قضایی صادر شده باشد. گواهی‌هایی که توسط افراد یا مراجع غیر‌مجاز صادر شده باشند، فاقد اعتبار هستند.
- گواهی فوت باید دارای مشخصات کامل متوفی، تاریخ و علت فوت، امضاء و مهر مرجع صادر‌کننده و سایر اطلاعات لازم باشد. هرگونه نقص، دستکاری یا جعل در گواهی فوت می‌تواند اعتبار آن را زیر سوال ببرد و پیگرد قانونی نیز دارد چون جرم محسوب می‌شود.
اگر از بیمار خود در منزل مراقبت می‌کنید، باید با آموزش سرم زدن آشنایی کافی داشته باشید.
حضور بهترین پزشک برای فهمیدن زمان مرگ
حالا که می‌دانید آیا می توان زمان مرگ را فهمید یا نه، بهتر است از یک پزشک حاذق برای بررسی شرایط و آرامش‌خاطر خود کمک بخواهید. پزشک پس از معاینه بیمار می‌تواند امکان بهبود یا شانس زندگی فرد را بسنجد. در این راستا اهمیت زیادی دارد که پزشک مورد نظر شما تجربه کافی در این زمینه داشته باشد. همراه طب همیشه تلاش کرده تا بهترین و با‌تجربه‌ترین پزشکان و متخصصان را برای ویزیت بیمار، ارائه خدماتی مثل تزریق سرم در منزل و حتی صدور گواهی فوت در منزل را معرفی کند.