لوله گاواژ چیست ؟

لوله معده تغذیه‌ای یا گاواژ، یک لوله نازک است که از طریق بینی یا شکم برای رساندن غذا و مایعات به شکم بیمارانی که قادر به بلع و یا غذا خوردن به اندازه کافی از طریق دهان نیستند، استفاده می‌شود.

کاربردهای لوله معده

کسانی که به دلیل سکته مغزی، بیماری عصبی عضلانی و  یا انسداد مری در بلع مشکل دارند  باید از طریق لوله گاواژ تغذیه کنند.همچنین افرادی که به دلیل ناآگاهی یا عدم هوشیاری در حالت کما به سر می برند،باید برایشان گاواژ  استفاده شود. نوزادان نارسی که سیستم گوارش آنها به طور کامل تکامل نیافته است نیز از طریق این لوله شیر را دریافت می‌کنند.
گاهی پیش می آید که بیمار بر اثر ابتلا به بیماری های خاصی مانند ایدز یا سرطان باید از طریق لوله گاواژ مواد غذایی را دریافت کند.

انواع لوله معده

انواع مختلفی از گاواژ وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط بیمار، استفاده از هر یک را توصیه می کتد. 
●    لوله بینی معده : رایج ترین نوع گاواژ، لوله ای است که از طریق بینی و حلق به داخل معده وارد می‌شود و معمولاً برای تغذیه کوتاه‌مدت استفاده می‌گردد.
●    لوله معده از راه پوست: نوعی لوله گاواژ وجود دارد که پزشک با جراحی از طریق پوست شکم،برای تغذیه بلندمدت یا دائمی آن را به داخل معده وارد می‌کند. 
●    لوله ژوژونال : لوله ژوژونال از طریق پوست شکم به داخل روده کوچک وارد می‌شود. و معمولا برای افرادی که به دلیل مشکلات معده یا مری قادر نیستند از طریق معده تغذیه شوند، کاربرد دارد.

مزایای تغذیه با لوله معده

تامین مواد مغذی و کالری مورد نیاز بدن که جهت حفظ سلامت و وزن بیمار ضروری است؛ از طریق لوله گاواژ صورت می‌گیرد.در غیر اینصورت ممکن است بیمار دچار سوء تغدیه و در نهایت ضعف عضلانی، عفونت و سایر مشکلات شود.لوله گاواژ با تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن، به بهبودی از بیماری یا جراحی کمک می کند و با اجازه تغذیه در منزل، نیاز به بستری در بیمارستان را برای بیمار کاهش می دهد.

معایب تغذیه با لوله معده

• قرار دادن و برداشتن لوله برای بیمار ناراحت‌کننده و ناخوشایند است.
  ●    در صورت عدم مراقبت صحیح از لوله، ممکن است عفونت رخ دهد.
  ●    تغذیه با لوله گاواژ می‌تواند باعث تغییرات عادات گوارشی شود.
  ●    لوله معده باعث تحریک پوست اطراف بینی یا شکم می شود.

مراقبت از لوله معده

 لوله را باید طبق دستورالعمل پزشک تمیز و نگهداری کرد. و فرموله‌ی غذایی و داروها باید طبق دستور پزشک تهیه و تجویز شوند.

مراحل گذاشتن سوند معده  یا گاواژ

برای گذاشتن لوله معده به صورت صحیح و ایمن، رعایت نکات زیر ضروری است:
ابتدا باید دست‌ها کاملاً شسته و ضدعفونی شوند. برای قرار دادن لوله، بیمار در وضعیت نیمه‌نشسته یا نشسته قرار بگیرد. پیش از هر بار تغذیه باید اطمینان حاصل شود که لوله در معده است، برای این کار سرنگ را به لوله معده وصل کرده و مقداری از محتویات معده به داخل سرنگ کشیده شود و پس از اطمینان، مایعات معده تخلیه گردد.بهتر است شروع گاواژ با مایعاتی نظیر آب ، سرم قندی یا آب میوه طبیعی تازه باشد و حجم مایعات به تدریج افزایش یابد. قبل از تزریق مواد غذایی، حتما لوله با آب شستشو داده شود. دقت کنید که مواد غذایی کاملاً صاف و ولرم باشند و به آرامی طی 10 تا 15 دقیقه کار تزریق غذا انجام شود. پس از پایان تغذیه لازم است تا مجدداً لوله شسته شود. شستشوی مرتب لوله قبل و بعد از گاواژ بسیار مهم است. در پایان لوله را بسته و بیمار به مدت 30 دقیقه در همان وضعیت نگه داشته شود.

 
تزریق دارو از طریق لوله معده

دادن دارو به بیمار از طریق لوله معده نیاز به رعایت نکاتی دارد. استفاده از داروهای تحریک‌کننده معده باید محدود شود. داروها باید به شکل مایع درآیند. به این منظور قرص‌ها باید خرد و با آب مخلوط شوند. داروهایی که قدرت تحریک‌کنندگی بالایی دارند باید قبل از تزریق رقیق شوند. سرعت تزریق داروها نیز به گونه‌ای باشد که طی 5 تا 10 دقیقه انجام شود تا از بروز عوارض گوارشی جلوگیری شود. شستشوی لوله قبل و بعد از تزریق داروها ضروری است. همچنین نگهداشتن بیمار در وضعیت نشسته به مدت 30 تا 60 دقیقه پس از تزریق اهمیت دارد. در مجموع، توجه به این نکات منجر به تزریق ایمن و موثر داروها از طریق گاواژ می‌شود.

 
لوله معده در منزل برای سالمندان

بسیاری از سالمندان به دلیل کهولت سن یا برخی بیماری ها که پیشتر ذکر کردیم، نیاز به تعبیه لوله گاواژ پیدا میکنند و معمولا مایلند تا در منزل از این خدمت بهره مند شوند. برای همین لوله گاواژ در منزل برای آنها مفیدتر خواهد بود. موسسه های خدمات درمانی زیادی وجود دارند که کار اعزام پرستار سالمند به منزل ییمار را انجام می دهند. این پرستاران به صورت حرفه ای، آموزش های لازم را برای تعبیه لوله معده دیده اند و میتوانند حین مراقبت از سالمندان این کار را نیز انجام بدهند. مراقبت ها و خدمات دیگری نظیر ویزیت متخصص اطفال در منزل  . وصل کردن سرم در منزل . ساکشن ریه در منزل . فصد خون در منزل . سونوگرافی در منزل نیز توسط این موسسات انجام می شود. 

خارج کردن لوله گاواژ

خارج کردن لوله گاواژ باید توسط یک پرستار متخصص انجام شود. اگر در مورد نحوه انجام این کار مطمئن نیستید، لطفاً برای کمک با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.خارج کردن لوله گاواژ در منزل شامل مراحل ساده ای است که باید با دقت و ظرافت انجام شود. قبل از شروع، دست های خود را بشویید و بیمار را در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید. سپس، لوله را از نظر انسداد بررسی کرده و به آرامی آن را از بینی یا دهان خارج کنید. در حین انجام این کار، مراقب باشید که لوله را خم یا نپیچانید. پس از خارج کردن، انتهای لوله را با گاز استریل ببندید و آن را در کیسه زباله دور بیندازید. در نهایت، دهان یا بینی بیمار را تمیز کنید.
در صورت بروز هرگونه درد، ناراحتی، خونریزی یا مشکل تنفسی، فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید. پزشک در منزل بیمار اقدامات لازم را انجام می دهد و آموزش هایی نیز  برای استفاده و یا خارج کردن لوله گاواژ به اطرافیان می‌دهد. 

بیمارانی که نباید از لوله گاواژ استفاده کنند

استفاده از لوله گاواژ برای همه بیماران مناسب نیست و در برخی موارد می تواند حتی مضر باشد برخی از شرایطی که در آنها استفاده از لوله گاواژ منع شده است عبارتند از:

●    انسداد کامل روده

 در این شرایط، لوله گاواژ نمی تواند از مکان‌مسدود شده عبور کند و ممکن است پارگی روده را به دنبال داشته باشد.

●    خونریزی دستگاه گوارش

گاواژ می تواند خونریزی دستگاه گوارش را تشدید کند. 

●    عدم همکاری بیمار

 اگر بیمار با تعبیه یا استفاده از لوله گاواژ مخالف باشد، انجام این کار دشوار و حتی خطرناک نیز خواهد بود.

●    صدمه به مری

 اگر مری بیمار به دلیل جراحی آسیب دیده باشد، گاواژ می تواند این آسیب را بدتر کند.

●    رفلکس شدید مری

 زمانی که بیمار از رفلکس مری رنج‌مز برد، گذاشتن لوله برای او گزینه مناسبی نیست زیرا محتویات معده می تواند به طور مکرر از طریق لوله به داخل مری و دهان برگردد و برای بیمار ناراحت کننده و خطرناک باشد.

●    براکی‌اسوفاژ

 براکی اسوفاژ نوعی بیماری است که باعث تنگی مری شده و عبور لوله گاواژ را دشوار می کند.