بارداری خارج از رحم چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

در بحث بارداری با مقوله ای به نام بارداری خارج از رحم مواجه هستیم.در این مقاله به بررسی این نوع حاملگی می‌پردازیم و علت ها و علائم آن را بررسی خواهیم کرد.   
در یک بارداری طبیعی، تخمک بارور شده باید به رحم برود تا به دیواره رحم چسبیده و رشد کند. اما در بارداری خارج از رحم،همانطور که از اسمش پیداست، تخمک بارور شده در جایی خارج از رحم و غالبا در لوله فالوپ، قرار میگیرد.لوله فالوپ در واقع از دو لوله نازک تشکیل شده است که وظیفه آنها اتصال تخمدان ها به رحم است. تخمک است که در لوله فالوپ بارور شده و سپس به سمت رحم حرکت می کند. در شرایط عادی، این پروسه 6 تا 12 روز طول می کشد .اما گاهی اوقات، تخمک بارور شده در لوله فالوپ یا جایی خارج از رحم مانند تخمدان، دهانه رحم یا حفره شکمی گیر کرده و همان جا لانه گزینی می کند و در واقع بارداری خارج از رحم رخ می دهد.

خانم های بارداری حتما قبل از اقدام به بارداری تحت نظر پزشک زنان باشید : ویزیت پزشک در منزل 

علت های بارداری خارج از رحم

علت های مختلفی وجود دارد که می تواند سبب بارداری خارج از رحم شود. گاهی عفونت لگن به لوله های فالوپ آسیب رسانده و حرکت تخمک بارور شده را دشوار می کند.زمانی هم جراحی قبلی در لگن یا رحم به لوله های فالوپ آسیب می رساند. اندومتریوز نیز وضعیتی است که در آن بافت رحم در خارج از رحم رشد می کند و لوله های فالوپ را مسدود می کند.یکی دیگر از دلایل بارداری خارج از رحم، از استفاده از IUD است. از نقش و مضرات سیگار کشیدن که خطر بارداری خارج از رحم را افزایش می دهد، نیز نباید غافل شد.

علائم بارداری خارج از رحم

علائم بارداری خارج از رحم در اوایل بارداری، بین هفته های چهارم تا دوازدهم ظاهر می شود. این علائم  شامل موارد زیر  می باشد:

●    درد شکم

 درد در یک طرف شکم، شایع ترین علامت حاملگی خارج از رحم است. امکان دارد درد تیز یا خفیف باشد و ممکن است حتی به شانه یا مقعد نیز سرایت کند.

●    خونریزی واژینال

 خونریزی واژینال که می تواند خفیف یا شدید باشد.یکی از علائم بارداری خارج رحمی است.

●    حالت تهوع و استفراغ

 اگر احساس تهوع و استفراغ با درد شکم یا خونریزی واژینال همراه باشد، می تواند نشانه بارداری خارج از رحم باشد.

●    سرگیجه یا غش

اگر خونریزی شدید باشد، احساس سرگیجه یا غش به فرد دست  بدهد.

ممکن است همه این علائم یکجا در فرد بروز نکند و با داشتن حداقل یکی از این علائم نیز نمی‌توان با قطعیت گفت که بارداری خارج از رحم  اتفاق افتاده است و این مسئله باید بر اساس تشخیص و تایید پزشک  باشد.

تشخیص و درمان بارداری خارج از رحم

ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که پزشک چگونه بارداری خارج از رحم را تشخیص می دهد.باید بگوییم که در معاینه لگن، پزشک با لمس رحم و تخمدان ها قادر است تا علائم بارداری خارج از رحم را بررسی کند. همچنین از طریق سونوگرافی نیز محل قرارگیری کیسه حاملگی را می تواند مشاهده کند.یکی دیگر از روش های تشخیص بارداری خارج رحم، آزمایش خون است که به وسیله آن  سطح هورمون hCG انجام می شود. در بارداری خارج از رحم، سطح hCG معمولا پایین تر از حد انتظار است و یا به کندی افزایش می یابد.

یکی از علت هایی که بعد از بارداری باید به سرعت سونوگرافی انجام دهید همین است که تشخیص داده شود که آیا جنین در رحم است یا خیر : سونوگرافی در منزل 

درمان بارداری خارج رحم

درمان بارداری خارج از رحم به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامت کلی و تمایل به باردار شدن در آینده بستگی دارد، می توان با استفاده از داروهایی که رشد جنین را متوقف می کنند، بارداری خارج از رحم را درمان کرد. این داروها به صورت تزریق یا قرص تجویز می شوند.گاهی پیش می آید که برای برداشتن تخمک بارور شده از رحم یا لوله فالوپ به جراحی نیاز است. البته باید بدانید که دو نوع جراحی برای بارداری خارج از رحم وجود دارد. جراحی لاپاراسکوپی که به وسیله آن جراح چند برش کوچک در شکم ایجاد کرده و از طریق این برش ها یک دوربین و ابزارهای جراحی را وارد بدن فرد کرده و تخمک بارور شده را از لوله فالوپ خارج می کند. نوع دیگر جراحی، لاپاراتومی است که در این روش، جراح برش بزرگتری در شکم ایجاد کرده و سپس تخمک بارور شده را از لوله فالوپ خارج می کند.

عوارض بارداری خارج رحم

اگر بارداری خارج از رحم به موقع تشخیص داده نشود و یا درمان آن به تعویق بیفتد، عوارض جدی برای سلامتی به دنبال خواهد داشت. پارگی لوله فالوپ از عوارض بارداری خارج رحم است که باعث خونریزی داخلی و درد شدید می شود و در واقع از لحاظ پزشکی، یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود. عفونت نیز یکی از عوارض حاملگی خارج رحم است که به سایر اندام های لگن سرایت کرده و منجر به ناباروری می شود.بارداری خارج از رحم به لوله های فالوپ آسیب می رساند و خطر بارداری خارج از رحم در آینده را افزایش می دهد.

پیشگیری از بارداری خارج از رحم

در واقع می توان گفت که هیچ راهی برای پیشگیری کامل از بارداری خارج از رحم وجود ندارد، اما می توان با انجام اقداماتی خطر ابتلا به آن را کاهش داد. در ادامه به برخی راهکارها برای پیشگیری می‌پردازیم.

 
●    انجام تست بارداری در اسرع وقت

 از آنجا که تشخیص زودهنگام بارداری خارج از رحم می تواند به درمان سریع تر و آسان تر آن کمک کند لذا در صورتی که امکان بارداری می‌دهید لازم است تا در اسرع وقت تست بارداری بدهید.

●    پیشگیری از بیماری های آمیزشی جنسی

 برخی از بیماری های آمیزشی جنسی مانند کلامیدیا و سوزاک به لوله های فالوپ آسیب می رسانند و خطر بارداری خارج از رحم را افزایش می دهند. لذا با استفاده از کاندوم از ابتلا به بیماری های آمیزشی جنسی پیشگیری کنید.

●    سیگار نکشیدن

 باید بدانید که سیگار کشیدن خطر بارداری خارج از رحم را افزایش می دهد. اگر سیگار می کشید، ترک آن ضمن اینکه می تواند به سلامت شما کمک کند، به طور کلی خطر بارداری خارج از رحم را کاهش می‌دهد.

●    کنترل اندومتریوز

 کنترل اندومتریوز می تواند به کاهش خطر بارداری خارج از رحم کمک کند.لذا اگر به اندومتریوز مبتلا هستید، با پزشک خود در مورد راه های کنترل این بیماری مشورت کنید.
اگر سابقه بارداری خارج از رحم، جراحی لوله فالوپ یا بیماری التهابی لگن دارید، حتما این موضوع را با پزشک متخصص زنان در میان بگذارید.

عوامل تاثیر گذار در بارداری خارج رحم

عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به بارداری خارج رحم را افزایش دهند. از آن جمله میتوان به سابقه بارداری خارج رحم قبلی، جراحی قبلی در ناحیه لگن، عفونت های لگنی، اندومتریوز، قرارگیری دستگاه داخل رحمی (IUD)، سیگار کشیدن، و سن و ناباروری اشاره کرد که احتمال حاملگی خارج رحم را افزایش می دهند. البته به یاد داشته باشید که حتی اگر یکی از این عوامل خطر را داشته باشید به این معنی نیست که بارداری شما خارج از رحم است و بسیاری از زنان هستند که با این عوامل خطر هرگز باردار خارج از رحم نمی شوند.

چه زمانی می توان برای بارداری مجدد اقدام کرد؟

کسانی که بارداری خارج رحم را تجربه می‌کنند می‌دانند که تجربه ای دشوار است، اما جای نگرانی نیست و بسیاری از زنان بعد از آن می توانند باردار شوند و بارداری سالمی هم داشته باشند. البته پزشکان توصیه می‌کنند که فرد بعد از بارداری خارج رحم، 3 تا 6 ماه برای بارداری مجدد صبر کند و این زمان انتظار به بدن  فرصت می دهد تا از نظر جسمی و عاطفی بهبود یابد.
قبل از اقدام به بارداری مجدد، باید با پزشک خود در مورد علت بارداری خارج رحم صحبت کنید. چنانچه علت بارداری خارج رحم مانند عفونت لگنی قابل پیشگیری باشد، پزشک قبل از بارداری مجدد برای درمان آن اقدام می کند.همچنین پزشک باید مطمئن شود که فرد از نظر جسمی برای بارداری مجدد سالم است. همچنین از آنجا که بارداری خارج از رحم می تواند از نظر عاطفی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، قبل از بارداری مجدد، باید از نظر سلامت روان نیز تحت مراقبت باشد.

افزایش شانس باروری بعد از حاملگی خارج رحم 

برای افزایش شانس بارداری سالم، سبک زندگی سالم تاثیر زیادی دارد. همچنین داشتن رژیم غذایی متعادل و انجام منظم ورزش، نکشیدن سیگار و عدم مصرف بیش از حد الکل نیز از فاکتورهای موثر بر افزایش شانس بارداری مجدد می باشند.لازم است فرد قبل از باردار شدن، برای مراقبت های دوران بارداری به پزشک مراجعه کند و از آنجا که اسید فولیک می تواند به کاهش خطر نقص لوله عصبی در نوزاد کمک کند. پزشک قبل از بارداری و همچنین در طول سه ماهه اول بارداری، اسید فولیک را تجویز میکند‌.
در پایان باید در نظر داشت که بارداری مجدد بعد از حاملگی خارج رحم می تواند تجربه ای سالم و شادی آور باشد. با صحبت با پزشک زنان و ویزیت متخصص زنان در منزل و انجام اقدامات لازم، شانس بارداری سالم افزایش می یابد.