سیستم غدد درون ریز و برون ریز چگونه کار می‌کنند؟ در سراسر بدن غدد مختلفی وجود دارند که برای تولید و آزاد‌سازی مواد و هورمون‌های مهم و اساسی بدن طراحی شده‌اند. این هورمون‌ها و مواد به بدن کمک می‌کنند تا بدن فرایند طبیعی خود را در طول زندگی طی کند. اما این غدد انواع مختلفی دارند که به دو دسته درون‌ریز و برون‌ریز تقسیم می‌شوند. در ادامه این مقاله قصد داریم به فیزیولوژی غدد درون ریز و برون ریز، تفاوت‌های آن‌ها، رابطه متابولیسم و غدد و سایر جزئیات مربوط به این غدد بپردازیم.
تفاوت‌های غدد درون ریز و برون ریز
یکی از سایت‌هایی که برای تدوین این مقاله به آن استناد کرده‌ایم، medicalnewstoday.com است که این دو نوع غده را به شکل زیر معرفی می‌کند.
Endocrine glands secrete hormones into the bloodstream, while exocrine glands secrete substances, such as sweat or enzymes, into organs or onto the surface of the body
The two main types of glands in the body are exocrine and endocrine glands. A gland is an organ that produces a substance, such as hormones, digestive enzymes, or saliva
Endocrine glands secrete hormones directly into the bloodstream, while exocrine glands secrete other substances through a duct, either into the body or onto its surface
"غدد درون‌ریز هورمون‌ها را در جریان خون ترشح می‌کنند، در‌حالی‌که غدد برون ریز موادی مانند عرق یا آنزیم‌ها را به اندام‌ها یا روی سطح بدن ترشح می‌کنند.
دو نوع اصلی غدد در بدن غدد برون‌ریز و غدد درون‌ریز هستند. غده اندامی است که ماده‌ای مانند هورمون‌ها، آنزیم‌های گوارشی یا بزاق تولید می‌کند.
غدد درون‌ریز هورمون‌ها را مستقیماً در جریان خون ترشح می‌کنند، در‌حالی‌که غدد برون‌ریز مواد دیگر را از طریق مجرای به داخل بدن یا روی سطح آن ترشح می‌کنند."
به بیان دیگر، غدد درون ریز هورمون‌ها را مستقیما وارد جریان خون می‌کند. این هورمون‌ها از طریق خون حرکت می‌کنند تا به بافت‌ها و اندام‌ها برسند. در واقع اندام‌های مورد نظر به این هورمون‌ها نیاز دارند. حالا نمونه غدد درون ریز چیست؟
- غده هیپوفیز: این غده در پایه مغز قرار دارد و برای عملکرد‌های مختلفی مثل رشد و متابولیسم، هورمون تولید می‌کند. برای بررسی این غده باید از شرایط آزمایش پرولاکتین آگاه باشید.
- هیپوتالاموس: بخشی از مغز است که هورمون‌های خاصی را تولید می‌کند. هیپوتالاموس به کمک هیپوفیز وظیفه تنظیم سیستم غدد درون‌ریز را بر‌عهده دارد.
- غده تیروئید: این غده هورمون‌های مختلفی را تولید می‌کند که به عملکرد‌های مختلف بدن کمک می‌کند. برای بررسی سلامت این غده، باید تفسیر آزمایش تیروئید را بدانید.
- غدد فوق کلیوی: دو غده‌ای که بالای کلیه‌ها قرار دارند، عملکرد ضربان قلب و فشار‌خون را کنترل می‌کنند.
- پانکراس: پانکراس یا لوزالمعده، در شکم قرار دارد و هورمون‌هایی را برای حمایت از هضم و سطح قند‌خون طبیعی در بدن تولید می‌کند.
- تخمدان: این غدد در بدن زنان وجود دارند و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
- بیضه: بیضه‌ها بخشی از اندام تناسلی مردان هستند که هورمون اسپرم و تستسترون را تولید می‌کنند. برای بررسی سطح سلامت بیضه‌ها می‌توانید از خدمات متخصص اورولوژی در منزل استفاده کنید.
از طرف دیگر، غدد برون ریز چیزهایی مثل اشک یا عرق را از طریق اشک یا مجاری در سطح بدن یا اندام داخلی آزاد می‌کنند. حالا در ادامه ذکر می‌کنیم که نمونه‌های غدد برون ریز چیست و چه کاری انجام می‌دهند؟
- غدد بزاقی: این غدد در دهان، بزاق تولید می‌کنند و در هضم غذا، روان‌سازی و محافظت از دهان و گلو اثرگذار هستند.
- غدد سبابه: غدد چربی روی پوست، سبوم یا چربی ترشح می‌کنند که به روان‌سازی و محافظت از پوست کمک می‌کنند.
- غدد عرق: این غدد باعث تعریق سطح پوست می‌شوند تا دمای بدن را حین فعالیت کنترل کنند.
- غدد پستانی: غدد پستانی در سینه‌ها قرار گرفته که برای شیر‌دهی به نوزاد، شیر کافی تولید می‌کنند.
- پانکراس: لوزالمعده آنزیم‌های گوارشی را در روده کوچک آزاد می‌کند تا به هضم غذا کمک کند.
- غدد معده: غده برون ریز معده، آنزیم‌های گوارشی را آزاد می‌کنند تا به تجزیه غذا، تنظیم سطح PH معده و حمایت از جذب مواد مغذی کمک کند.
- غدد برونر: غدد برونر در دوازدهه (کوتاه‌ترین قسمت روده کوچک) قرار دارند که اولین بخش روده کوچک محسوب می‌شود. این غده برای اینکه از روده کوچک در برابر اسید معده محافظت کند، مخاطی را ترشح می‌کند.
در‌صورت هر‌گونه علائم بیماری در اعضای مختلف بدن، می‌توانید ابتدا از ویزیت متخصص داخلی در منزل استفاده کنید.
رابطه غدد و متابولیسم چیست؟
متابولیسم، اصطلاحی است که فرایند بیوشیمیایی بدن را توصیف می‌کند. این فرایند بدن را برای رشد، تولید‌مثل، ترمیم آسیب‌ها و پاسخ به محیط آماده می‌کند. در‌صورتی‌که اختلالی در فرایند متابولیک بدن پیش آید، این فرایند‌ها نیز دچار اختلال می‌شوند. به‌عنوان مثال، غده تیروئید و فوق کلیوی هورمون‌هایی تولید می‌کنند که متابولیسم بدن را کنترل کنند. از جمله این اختلالات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- دیابت بارداری و نوع 1 یا 2
- بیماری گوچر (اختلال ژنتیکی نادر)
- هموکروماتوز (تجمع آهن در خون)
- فنیل کتونوری (PKU)
- اختلال میتوکندریایی
در‌صورت مواجهه با علائمی مثل خستگی، ضعف عضلانی، افزایش یا کاهش وزن غیر‌منتظره، تغییر رنگ پوست، درد معده، کاهش اشتها، حالت تهوع یا استفراغ و مشکلات رشدی در نوزادان و کودکان فوری به پزشک مراجعه کنید. با پرداخت هزینه آزمایش خون در منزل می‌توانید بسیاری از بیماری‌ها را به‌راحتی تشخیص دهید.
حفظ سلامت غدد و تاثیر آن بر سلامت بدن
به‌طور کلی، سلامت غدد برون ریز و درون ریز اهمیت بالایی دارد. این غدد در سراسر بدن شما وجود دارند و بر عملکردتان در طول زندگی روزمره اثرگذار هستند. برای حفظ سلامت غدد درون‌ریز باید ورزش، تغذیه سالم، حفظ وزن مناسب، خواب با‌کیفیت، اجتناب از سیگار و الکل را در نظر داشته باشید. علاوه‌بر آن، برخی از مواد شیمیایی می‌توانند باعث اختلال در عملکرد غده‌های درون‌ریز شوند. لوازم آرایش، بسته‌بندی مواد غذایی و نوشیدنی، اسباب‌بازی و حشره‌کش‌ها دارای این مواد شیمیایی هستند. اما در نهایت اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های مرتبط با این غدد (دیابت، بیماری تیروئید) را دارید، باید با پزشک مشورت کنید. همراه طب می‌تواند بهترین پزشکان و متخصصان را در جهت تشخیص و کنترل انواع بیماری‌های غده درون ریز و برون ریز معرفی کند.